Orden social e loucura en Galicia - Repositorio Institucional da USC ...

Capítulo 1. A Socioloxía de Niklas
Luhmann (1927-1988) 12 .
A lóxica da forma de Spencer-Brown.
No seu libro, Laws of form (1969), o matemático británico George Spencer-Brown (1923-) sinta as
bases lóxicas dun xiro epistemolóxico revolucionario. Spencer-Brown estuda As leis da forma 13 . Para el
unha forma é unha distinción na que se seleccionou (indicando) un dos seus dous
lados. Unha forma é a indicación dun dos lados dunha distinción. Distinguir é
establecer unha diferenza entre dúas partes. A forma é a selección (indicación)
dun dos dous lados. Ao distinguir situámonos no lado marcado e observamos
dende el. Un médico diferenza no seu traballo diario entre “sans” e “enfermos”.
Dende esa distinción sitúase do lado da enfermidade. Dende ese lado da
distinción observa cada persoa que examina. Ao afirmar “Pepe é
San
Enfermo
esquizofrénico” utiliza unha distinción, unha forma no sentido de Spencer-
Brown. Divide o universo cunha liña imaxinaria, establecendo unha distinción
entre dous grupos. Busca a patoloxía e identifica unha doenza dende a
distinción. Toda observación é unha forma, como as observacións do médico.
Ilustración1 "Faga unha A consecuencia é que só dende unha distinción se pode observar.
distinción"
Indicamos o lado da enfermidade para poder falar da saúde. O
espazo marcado dende o que observamos permite comprender.
Usamos as distincións e as formas sen decatarnos. Spencer-
Brown entende que unha vez trazada a distinción e seleccionado
un lado, esquecemos a operación efectuada. Denomina punto
cego a esa distinción que xera a forma e permite a observación.
Unha vez establecida unha distinción a forma desenvólvese seguindo leis lóxicas. Spencer-Brown
descríbeas na súa obra. Aquí non as seguiremos por motivos de brevidade.
Niklas Luhmann aplicou a lóxica da forma de Spencer-Brown á socioloxía 14 . Só cando outro
observador diferente de min, me observa, observando, podo eu comprender a observación. É dicir, o
home é un animal social porque non pode comprenderse sen outro ser humano observándoo. Calquera
12 Ao citar por primeira vez un autor indicaremos as datas do seu nacemento e morte. Luhmann sinala, e asumímolo nesta tese, a importancia
do factor tempo na creación do sistema sociedade planetario contemporáneo. Os autores e as súas ideas son parte de desa evolución, por iso
situamos temporalmente cada achega teórica analizada.
13 Os conceptos que usa Spencer-Brown, teñen un significado técnico, non o significado habitual. Para a súa comprensión é conveniente ter
paciencia e esperar ao final da explicación. Os conceptos fundamentais usados nesta tese serán subliñados para indicar a súa inclusión no
glosario que se pode consultar ao final.
14 Toda a obra de Luhmann apunta nesta dirección, pero a serie: Soziologische Aufklärung 1-6 1976-1990 céntrase especificamente na análise
das diferenzas con outras teorías sociolóxicas.
~ 23 ~
San
Enfermo
Ilustración2 Observando
dende o lado marcado da
diferenza: a enfermidade
Ilustración3 Unha forma segundo
Spencer- BrownTomada. Pintos 2005.