Orden social e loucura en Galicia - Repositorio Institucional da USC ...

Complexidade responsable.
Dende a Beneficencia do século XIX ata o SERGAS do XXI, os distintos sistemas
integrados no sistema médico alimentaron a semántica na que traballan os xestores da EMG
en Galicia. Definimos en detalle a evolución destas distincións en capítulo anteriores. Neste
último centrámonos na evolución das biografías dos seus xestores, con especial atención aos seus
psiquiatras.
Todos comparten unha actuación pragmática: utilizan calquera cousa con tal que funcione, sexa ou
non contraditoria co imaxinario que teña cada un da EMG ou da psiquiatría. A iso únese un claro
eclecticismo baseado nunha das opcións psiquiátricas como predominante. Os formados na época
franquista teñen unha visión máis fenomenolóxica da psiquiatría, os de mediana idade unha mestura
entre psicanálise como ideal e psiquiatría comunitaria como modelo de sistema asistencial. Finalmente,
os máis novos aproxímanse máis a un modelo médico, tratando de igualarse a outras especialidades
clínicas. Todos non obstante teñen en común un ton irónico escéptico no que xustifican o seu
eclecticismo e a súa común clínica pragmática.
Hai determinados conceptos de diferentes opcións psiquiátricas que usan na comunicación tódolos
psiquiatras, sexa cal sexa a súa orientación predominante. A dualidade psicose / neurose proveniente da
psicanálise é un deles, o concepto de psiquiatría comunitaria como ideal de organización asistencial é
outro, e a oposición entre psiquiatría e psicoloxía, test psicolóxicos fronte á terapia e medicación son
outros exemplos. Todos acceden ao uso da medicación, se ben comparten unha reticencia inicial cos
pacientes a receitala. Nesa reticencia negóciase precisamente o tratamento coas receitas.
Os anos de formación na súa especialidade xustifican a tendencia maioritaria de cada especialista, ao
mesmo tempo que alimentan toda unha rede de contactos médicas coas que solucionan as necesidades
da súa clínica: derivar un enfermo, facer unha consulta ou conseguir unha cama para un ingreso. A
queixa común nos seus anos de formación é o exceso de teorías e a pouca “realidade” do aprendido.
Unha vez encaran os seus pacientes reais esta queixa encaixa perfectamente coa combinación de
pragmatismo e escepticismo que definiamos hai un momento.
Unha vez iniciada a práctica fóra dos anos de formación, todos recoñecen algún ou algúns casos que
converteronse en claves nas súas biografías como xestores da EMG. Un enfermo, unha historia de
violencia ou dun erro cometido serven para definila identidade de cada un. Con ese caso aprendeuse a
diferenciar entre moito ou pouca distancia co paciente. Ten que haber empatía co EMG pero esta non
pode levar a absorberte. Xogan cos imaxinarios de psiquiatría comunitaria, de etno psiquiatría ou unha
psiquiatría máis organicista ou tamén psicoanalítica. En cada xestor ou psiquiatra predomina unha, pero
non se atopan pechados a utilizalas restantes para comunicar. O caso paradigmático que lles marcou
durante os seus anos de formación delimita tamén cál é exactamente o imaxinario da EMG e a
psiquiatría que predomina en cada un.
~ 238 ~
9