Orden social e loucura en Galicia - Repositorio Institucional da USC ...

dous meses nun Sanatorio privado. Como non tiña diñeiro abondo, tivo que pedilo prestado á súa irmá
en Madrid 784 .
A medicina privada é escollida por dúas razóns claras. Primeiro polos xa mencionados “mellores
servizos ofrecidos”. Pero hai unha segunda razón menos explícita. Esperase máis discreción e
privacidade dun Sanatorio privado. O imaxinario dun Sanatorio de repouso domina sobre o do
Manicomio. Se as crises son agudas e frecuentes os familiares rematan nas prácticas públicas, cunha
resignación pragmática claramente enunciada.
Neste punto os casos varían, tanto polos recursos económicos como dependendo das épocas das que
falemos. Se a economía o permite custéanse varios ingresos en Sanatorios privados de descanso ou
rehabilitación, pero os entrevistados rematan inevitablemente por acudir á Sanidade pública. A EMG
persiste e os recursos públicos acaban sendo a solución. Na transición e os primeiros anos do PSOE, o
INSALUD só ofrecía neuropsiquiatras de cupo nos ambulatorios, con Conxo como saída para aqueles
familiares máis graves. Despois ábrense outras posibilidades públicas en toda Galicia ata chegar aos
Dispensarios primeiro, e as Unidades de Saúde Mental despois. A constante en tódalas entrevistas con
familiares e na literatura secundaria é un tenteo inicial na privada.
Ata os anos setenta en Galicia como vimos, o ingreso gratuíto debía facerse a través da
Beneficencia, cun informe dun párroco ou unha declaración de non ter ingresos. Xestionado polas
deputacións lográbase o traslado a Conxo tras unha visita médica ou unha estanza nunha das salas de
observación psiquiátrica nos Hospitais provinciais 785 . En Conxo, único centro público especializado en
psiquiatría durante décadas, había tamén pacientes ingresados nunha sección privada (con pagamento de
cotas das familias), ademais dos “protexidos” pola beneficencia dos concellos a través das Deputacións
provinciais. Se falamos dos anos oitenta e noventa acódese entón ao médico de familia para obter un
volante e ser atendidos nunha Unidade de Saúde Mental ou nun servizo de Urxencias que logo
asignaríalle camas psiquiátricas.
É importante sinalar aquí de novo a incerteza. Neste caso trátase da perplexidade ante o sistema
sanitario. Ningún ten unha clara idea de, ou, a onde acudir. A complexidade do sistema público de saúde
é enorme. Á historia negra da psiquiatría pública engádese agora a experiencia de non saber a quen
acudir. Os casos varían moito, pero ao non existir unha clara imaxe da complexidade do sistema
sanitario existente acodese ao próximo, aos consellos dados por familiares ou por coñecidos con algunha
experiencia na saúde pública.
Nalgúns casos forzase o ingreso, pois o paciente non acepta o encerro nun psiquiátrico público.
Francisco 786 relatábanos un ingreso forzado xudicialmente co seu pai. O seu pai tiña xa unha longa
historia como Bipolar con múltiples ingresos. Uns amigos convencéranlle da necesidade de ingresar, di
Francisco. Como non aceptaba entrar en Conxo por urxencias, convénceno dunha estanza de “descanso”
nun Sanatorio privado non especializado en psiquiatría. Esa mesma noite, tras unha medicación
equivocada e incendialo cuarto, unha ambulancia trasládalle de urxencias con camisa de forza a Conxo.
784 Filomena 2: 3.
785 Véxase capítulo anterior.
786 Francisco 2: 3.
~ 220 ~