Orden social e loucura en Galicia - Repositorio Institucional da USC ...

delas ao mesmo tempo en tres núcleos rurais. En 1992 o autor desta tese participou como observador
nestas unidades durante seis meses, recollendo datos e facendo entrevistas. A terceira institución
observada é unha asociación de Familiares e Enfermos Mentais nunha vila galega costeira: a asociación
Pérgola 11 . Dende setembro de 2005 colaborei activamente na vida da asociación. Primeiro, impartindo
un taller de aprendizaxe de inglés aos usuarios da asociación. E segundo lugar, durante os períodos
estivais asistín e participei nas actividades diarias da asociación. Este traballo permitiu establecer un
vínculo con tódolos participantes na vida diaria da asociación, así como coñecer o seu funcionamento
interno. Ademais realizáronse entrevistas aos membros dos tres colectivos: familiares, usuarios e
traballadores da asociación; tanto nas súas casas, coma en locais da asociación ou lugares públicos. O fío
condutor foi en cada entrevista dobre, por un lado a biografía do entrevistado, e por outro, a evolución
da vivencia coa EMG. Tamén realizáronse entrevistas a persoas relacionadas indirectamente con
Pérgola: informáticos do SERGAS, presidentes e usuarios doutras asociacións, traballadores, psiquiatras
doutros servizos, ata un total de 44 entrevistas.
Esta investigación ten polo tanto dúas partes ben delimitadas. A primeira (os tres primeiros
capítulos) centrada en aspectos máis teóricos e metodolóxicos, e a segunda é unha aplicación da teoría
na descrición da complexidade da comunicación da EM en Galicia segundo os datos recollidos (ata o
capítulo 11 da segunda parte). Rematamos esta introdución cun breve resumo das dúas partes.
Nunha primeira parte describimos a perspectiva teórica dende a que observamos a complexa rede de
relacións sociais nas que se desenvolve a carreira de cada EMG en Galicia. A socioloxía do alemán
Niklas Luhmann permítenos deseñar un modelo de observación onde esa complexidade non se converte
nunha realidade ontolóxica. Como veremos, cando unha comunicación sobre a EMG convertese nunha
realidade, digamos psiquiátrica, o que realmente sucede é sempre un proceso social, un intercambio de
expectativas para manter un sistema social. E non dende logo, unicamente a afirmación dunha realidade
física incuestionable. En consecuencia a primeira parte coa que comeza esta tese describe os
fundamentos conceptuais da socioloxía dos sistemas complexos de Luhmann. Esta exposición teórica
conclúe con vinte e cinco teses. Destas teses extráense unha serie de consecuencias metodolóxicas.
Sobre estas últimas irase construíndo o resto da nosa investigación.
Este primeiro grande apartado da tese ten tres capítulos. Tras as teses sobre Luhmann faise un
percorrido pola historia de tres ciencias relacionadas coa EMG. Primeiro a medicina, o segundo capítulo
desta tese analiza a semántica da EMG. Nel descríbese o “paquete” complexo de conceptos, distincións
e imaxinarios sociais do sistema social da medicina. Esta descrición faise seguindo, coherente co que
apuntabamos, un fío histórico. O capítulo remata cun resumo das distincións, conceptos e imaxinarios
sociais que este sistema achega á comunicación social da EMG no sistema sociedade contemporáneo.
O capítulo tres analiza a semántica da EMG na historia das ciencias sociais. Primeiro na antropoloxía
e despois na socioloxía; en ámbolos dous casos descríbense os conceptos, distincións e imaxinarios
11 Nome ficticio.
~ 18 ~