Orden social e loucura en Galicia - Repositorio Institucional da USC ...

Complexidade psicoanalítica.
Nesta USM2 comunícase a EMG dende unha serie de distincións diferentes
e que debemos engadir ás xa sinaladas para continuar na nosa descrición da
complexidade da comunicación da EMG en Galicia. Deteñámonos un momento
en observalas.
O significativo é o uso da terminoloxía psicoanalítica en si mesmo. A psiquiatría de inspiración
psicoanalítica foi especialmente perseguida e denostada en España 750 . A bibliografía especializada en
psiquiatría considera a psicanálise algo pasado de moda, un equivalente da relixión onde as crenzas
serviron de base para explicacións corporativistas 751 . Nas sesión descritas non se fai uso do vocabulario
dos sistemas de clasificación internacional en psiquiatría (DSM o CIE), utilizando un vocabulario
psicoanalítico propio 752 .
Establécese a distinción entre orgánico e psicolóxico, e sobre esa distinción obsérvase (dende o lado
psicolóxico) todo o comportamento dos pacientes. A terminoloxía psicoanalítica úsase como ponte para
describilo comportamento detectado como enfermo que conduciu aos pacientes ás unidades. Só dende
esa terminoloxía, con esta distinción como base, pódese entaboar a comunicación sobre a EMG nun
círculo lacaniano ou psicoanalítico. Desexo, inconsciente, lei do pai entre unha grande variedade de
conceptos que non explicaremos de novo, constitúen un “rico” vocabulario dende o que se observa aos
pacientes e xulgase condescendiente e parternalistamente tódalas outras visións da psiquiatría.
A distinción entre psicose e neurose é claramente utilizada. Fíxase a observación na historia
biográfica do paciente, atopando nos datos da relación cos seus proxenitores a explicación de todo
síntoma. As racionalizacións que o paciente fai son observadas como realizadas dende a aprendizaxe
psicótica ou neurótica, segundo a gravidade do caso.
Como na USM1 o traballo burocrático de derivación, realización de informes, consideración da
demanda, e a alta final, é analizado na USM2 coidadosamente. Tamén como na primeira USM estase
especialmente atento, á posible sobreintervención do médico, psicólogo ou psiquiatra. A denominada
transferencia é a distinción coa que se traballa este perigo nunha psiquiatría de orientación
psicoanalítica. Trátase dunha boa ou mala relación terapéutica co paciente. Unha vez establecida
suponse que a relación co usuario pasará a ser curativa.
En tódalas USM observadas en Galicia dase sempre a presenza dunha persoa no equipo de traballo,
recoñecida oficialmente como “de orientación” psicoanalítica. Xeralmente centralas súas intervencións e
traballo sobre as distincións sinaladas aquí, sen por iso cuestionar na práctica as distincións das outras
correntes presentes en cada Unidade. Teoricamente están dispostos normalmente a discutir longo e
tendido sobre os seus puntos de vista, xeralmente dende unha posición sutilmente irónica e ética (nunha
actitude sempre condescendiente e paternalista).
750 Primeiro pola psiquiatría franquista. Ibor e Vallejo, popes da psiquiatría oficial franquista (Duro 2008) oficialmente non as practicaban aínda
que usaban os seus conceptos. Por iso foi asumida indirectamente pola psiquiatría "de esquerdas", pero nunca de forma maioritaria, ante a
proliferación nos anos oitenta dos psicofármacos, a receita da seguridade social e a cobertura da EMG xa nos noventa. Para unha historia da
psicanálise en España véxase Carles-Muñoz 2000.
751 Shorter 1999; 2005.
752 O primeiro DSM era de terminoloxía psicoanalítica, se ben os posteriores deixarona de lado, incluíndoa, se cabe, nun dos eixes.
~ 190 ~
6.B.