Orden social e loucura en Galicia - Repositorio Institucional da USC ...

non requiran tamén asistencia psicolóxica ou elementos de traballo social. A oposición neurótico /
psicótico é un elemento clave no imaxinario do rol de psiquiatra co que se comunica a EMG nesta USM.
É importante repetir aquí que o elemento velado co que sempre se traballa é coa presencia dun
elemento orgánico indeterminado que explicaría todo o mundo da EMG. As receitas están na base de
todos e cada un dos casos, tanto dos psiquiatras como dos psicólogos. A súa supervisión ou dispensa
constitúe unha gran porcentaxe do traballo da unidade. A pesar de que a psiquiatría organicista,
bioloxicista é criticada, é a realmente practicada. Os pacientes a reclaman, os médicos a critican, pere é a
base do intercambio social, comunicativo.
Un segundo elemento clave na comunicación de cada caso, xunto co diagnóstico, no interior da
unidade é, como dicimos, a medicación. Sobre as súas doses, o axeitado da elección e a combinación de
medicamentos receitados, a casuística e as discusións son interminables. Consúltase o vademécum 742 ,
intercámbianse artigos sobre esta ou aquela medicación e os seus efectos. A presenza de visitadores de
farmacia na unidade e nas diferentes consultas engade un elemento máis a esta complexidade. Todos
parecen estar sempre á espera de nova información sobre descubrimentos en medicación. Cada caso leva
asociada unha medicación que por norma xeral é función do psiquiatra administrar, nunca o psicólogo
que legalmente non pode facelo. Esta distinción está sempre presente nas conversacións, trasmitida,
constatada, ironizada ou cuestionada.
Na delimitación de cál é exactamente a demanda xogan un papel esencial as pensións e as
declaracións de incapacidade. Os tribunais para conseguir unha Pensión non Contributiva ou unha
Invalidez para unha EMG requiren informes médicos 743 . Como puidose observar na descrición anterior
do traballo da USM1 da cidade, este elemento comunicativo é esencial. Non é que os usuarios enganen
os psiquiatras. Estes xustifican plenamente o seu papel de xestores destas demandas atendendo
veladamente as súas solicitudes, e mantendo dende logo o imaxinario do poder médico. “Deixanlle” crer
o usuario que os manipularon, dese xeito o psiquiatra e a unidade “decatase”, congratúlanse e definen o
“bo traballo” realizado. Identificándose co rol de bo xestor, co “ben do paciente” sempre en mente.
Neste sentido é significativo o rol de “compás” que xoga o psiquiatra na unidade. O seu papel é en
moitos casos o de orientador. Comunícalle a cada un, pacientes e compañeiros de traballo, cál é o paso
seguinte. Ao usuario indícalle qué curandeiros existen na zona, ou entregalle o informe que buscaba para
negociala súa pensión, anticipase aos seus pasos dándolle o que atribuelle como demanda, ou
prescríbelle as receitas non psiquiátricas gratuítas evitándolle unha nova visita o centro de saúde. Ao
compañeiro de traballo indícalle como debe medicar, ou lle prevén dos perigos de psiquiatrizar
demasiado os casos. Como director da unidade Mauricio asume un papel de médico tradicional, é o
poder encarnado. Como psiquiatra xefe é un equivalente funcional da relixión ou de deus no interior do
sistema social xerado na unidade. Moitos dos elementos da complexidade simplifícanse neste rol clásico
(recórdense a súa consulta privada ou os regalos aos que aludiamos).
742 Tratado conten as nocións más importantes dunha materia, os profesionais da sanidade deniminan así os libros (hoxe na web ou dvds) donde
consultar presentacións, composicións e as principais indicacións dos medicamentos. Xeralmente regalo dun visitador médico e elaborados
polas propias empresas de fabricación de medicamentos (non existen estudios sobre esta particularidad).
743 Non entramos por motivos de brevedade na problemática que plantexa a vindeira Lei de dependencia.
~ 182 ~