Orden social e loucura en Galicia - Repositorio Institucional da USC ...

No caso de que a demanda sexa “propia” do traballo da Unidade, decídese case de forma automática
quen debe traballar con cada asunto. Os casos máis “culturais”, especialmente en Argo ou Río, adóita
asumilos Mauricio, o psiquiatra xefe cunha “sensibilidade especial” polos campesiños de idade, polo
vellos. O resto dos casos “psiquiátricos”, dependendo tamén da presenza ou non o primeiro día da
presentación do paciente, adóitanos asumir os psiquiatras MIR da unidade. Os casos máis “suaves” na
súa patoloxía ou máis “psicolóxicos”, os que falan máis, son asignados ao psicólogo da unidade, ou aos
correspondentes alumnos en prácticas. Todo o relacionado con problemas de subvencións ou axudas é
xestionado pola enfermeira e as traballadoras sociais. Estas distincións na “derivación” interna da
unidade non son evidentes, só aparecen nos estadillos cando se presenta un problema de “mala xestión”.
Entón a distribución interna dos roles e traballos márcase claramente en cada proceso. Pode suceder,
como vimos na descrición anterior, que os datos non sexan suficientes para un bo traballo burocrático co
asunto. Se isto sucede o caso necesita “mellorar a historia clínica”. Sucede en incontables ocasións. Nas
seguintes visitas e estadillos o usuario será de novo valorado para “atopar” e precisalo seu diagnóstico e
o correspondente tratamento. Esta complexidade que describimos aquí entrecrúzarase, e adquire
“sentido”, despois coas historias dos usuarios. Como veremos éstes relatan un longo “proceso ata obter
un diagnóstico definitivo e un tratamento efectivo” 741 . Entre tanto, o que para a unidade é un problema
de tratamento burocrático, para a familia é unha situación insostible e para o paciente unha dor psíquica
indescritible. Nalgúns casos estas “demoras” burocráticas son tratadas pola psiquiatría privada ou polos
servicios sociais. En calquera de estos dous supostos, a súa observación no constitúe “material
relevante” para a observación no interior da unidade.
Neste sentido os “volantes” de derivación, as receitas e informes son esenciais como elementos
comunicativos entre as distintas partes implicadas na dobre continxencia comunicativa. O labirinto de
procesos burocráticos comunícase entre si a través de todo un conxunto de “papeis” que vanse
acumulando con distintos significados nos petos dos usuarios e nas historias clínicas de cada un. Os
traballadores da Unidade deben “cubrirse ben as costas” e non deixar flancos sen cubrir no seu traballo
de derivación ou abandoar informes sen un axeitado tratamento burocrático. A labor da unidade sempre
oscila entre este cubrirse as costas e “deixar as portas” abertas. Sempre poderase voltar, asúmese, ao
“problema”, sempre que este reaparezca ou persista; por suposto, na horizonte de observación da
unidade. Ambos os dous extremos cobren a comunicación da incerteza que supón sempre a EMG. Así, o
concepto que establece o “final” dun caso no seu paso pola unidade, é do de “alta” médica. Unha vez
dada, en moi contados casos, o caso pasa a outro servizo ou considérase “curado”. En todo caso,
desaparece da observación e da comunicación interna.
Un terceiro elemento a sinalar é a permanente alusión velada ás consultas privadas, sen que estas
sexan obxecto de diálogo público, nin por suposto de cuestionamento. Mauricio ten unha consulta
privada nunha rúa céntrica da cidade e moitos dos pacientes que recibe acudiron á súa consulta privada
antes de pasar polo dispensario semanal en Argo ou Río. Mauricio recibe regalos de todos estes
741 Véxase máis adiante nos apartados dedicados á carreira dos usuarios de Pérgola.
~ 180 ~