Orden social e loucura en Galicia - Repositorio Institucional da USC ...

que estuda un trastorno biolóxico, a Cienciología resume en cinco claras teses a súa visión da
psiquiatría:
“1. Os “trastornos” psiquiátricos non son enfermidades médicas. 2. Os psiquiatras
tratan exclusivamente “trastornos” mentais, non enfermidades cunha existencia probada.
3. A psiquiatría nunca estableceu a causa de ningún “trastorno mental”. 4. A teoría de que
os trastornos mentais orixínanse debido a un “desequilibrio químico” no cerebro é unha
opinión non comprobada, non é un feito. 5. O cerebro non é a causa real dos problemas da
vida” 4 .
Para a Cienciología a Enfermidade Mental non é algo médico. É, quizais un problema vital, persoal ou
social que atender coa relixión.
No outro extremo, en clara contradición co anterior, imos facer uso dunha obra da psiquiatra
Norteamérica Nancy C. Andreasen (2001): Brave New Brain. Conquering Mental Illness in the Era of
the Genome 5 . Neste libro gábanse os éxitos da xenética e as neurociencias. O título revela o súa
posición: a enfermidade mental é un “fallo” dun cerebro “roto” e dunha mente con problemas. A EM é
un erro cerebral, un fallo nun individuo cunha historia e experiencias únicas, pero con compoñentes
xenéticos aínda por delimitar pola investigación. Esta libro de divulgación debuxa os campos onde a
investigación psiquiátrica debe traballar máis para chegar á súa esperanzadora meta: atopar as bases
reais, biolóxicas, xenéticas e / ou cerebrais da EM.
Estes dous exemplos son expoñentes só dunha pequena parte da complexidade teórica do tema da
EMG. As dúas posturas expostas teñen o seu claro correlato, como veremos, en comportamentos sociais.
Por un lado, ante unha EM, no noso exemplo o fillo da familia, a nosa sociedade nega a existencia da
Enfermidade Mental. A Cienciología é só un exemplo desta forma de comunicar esta opción. Veremos
moitos máis nesta liña ao longo da tese. No noso exemplo anterior o propio “EM” elixía esa opción.
Pero ao mesmo tempo, tamén na nosa sociedade, esperase constantemente a curación da “EM” cunha
pílula milagrosa. A nai ou o pai do exemplo camiñan á busca desta solución. Un, usando unha terapia
propia da medicina popular; a outra, aliándose coa biomedicina occidental e a psiquiatría.
Os dous exemplos nos levan a unha afirmación que constataremos ao longo da nosa investigación.
Ao longo do tempo demostrouse só unha verdade: ningún dos intentos de universalizar unha perspectiva
única da EM tivo éxito. A tese defendida nesta investigación é que cada un deles xurdiu no interior dun
sistema social, e evolucionou nel para permanecer rodeado dos intentos preexistentes.
Isto implica unha gran dificultade na investigación. Porque pretendemos respectar esa complexidade
e describila. Non existe un só manual, monografía ou ensaio sobre enfermidade mental que exprese unha
perspectiva unificada. Habería que dicilo xusto ao revés, de forma paradoxal. Cada manual, monografía
ou ensaio expresa a verdadeira e última perspectiva. Déronse tantos intentos de unificar as perspectivas
4 Comisión de Ciudadanos por los Derechos Humanos 2004: "Pseudo Ciencia. Los diagnósticos falsos de la psiquiatría. Informes e
recomendaciones sobre el fraude sin ciencia perpetrada por la psiquiatría". www.ccdh.es: 1-32. Páxina 2.
5 O título é unha "cita" dun verso de Shakespeare de The Tempest no que Miranda, un personaxe da obra, di "Brave New World" tras ver por
primeira vez outros humanos diferentes do seu pai Prospero, pois criárase na soidade co seu pai (Andreasen 2001: 4). Co verso Miranda
anuncia a súa fascinación ao descubrir outros seres humanos; é a admiración inicial polo que lle queda por descubrir e o recoñecemento da súa
ignorancia. Como, insinúa a autora do libro, o que queda por descubrir no cerebro e a xenética sobre a EMG.
~ 13 ~