Orden social e loucura en Galicia - Repositorio Institucional da USC ...

Coa nova lexislación, e dependendo do INSALUD español, xorden ademais as primeiras Unidades
de Saúde Mental (USM) en Galicia. A lei establecía unha filosofía de psiquiatría comunitaria con dous
tipos de Organizacións. Primeiro as USM con equipos interdisciplinares de psiquiatras, psicólogos,
enfermeiros e asistentes sociais. Segundo, xestionaríanse Unidades de Psiquiatría en Hospitais Xerais
para os EMG en crise aguda.
Nacen así seis USM dependentes do INSALUD 697 : Coruña, Santiago, Ferrol, Vigo, Ourense e Lugo.
Eran “dispositivos intermedios” entre os Hospitais e as Familias dos EMG á espera de crear Hospitais de
día, Residencias, Pisos de acollida, talleres 698 . Nelas sepárase a Neuroloxía da psiquiatría incorporando
equipos interdisciplinares (propios ou compartidos) e eliminando o traballo habitual do psiquiatra de
cupo. En vez de dúas horas asignadas nun ambulatorio os traballadores destas unidades deben cubrir
horarios completos con dedicación exclusiva. Unha das ideas repetidas nesta lexislación é a
coordinación coa “atención primaria” e os servizos sociais de cada localidade 699
Entre 1987 e 1989 a Conselleria de Sanidade crea un segundo grupo de USM en toda Galicia 700 .
Agora xa non están só en núcleos urbanos senón tamén en diferentes vilas ao longo de toda Galicia. Con
esta mesma filosofía pouco a pouco créanse Hospitais Comarcais (Burela, OU Barco de Valdeorras,
Carballo ou Monforte) e Centros de Saúde (Ambulatorios) na maior parte dos núcleos de poboación.
Nestes anos ata 1992 xorden dúas asociacións profesionais de psiquiatras en Galicia, varias revistas
galegas de psiquiatría e a cátedra de Santiago permanece en mans dunha mesma persoas durante anos
(Antonio Rodríguez López).
A democracia ata 1992: Fraga Iribarne (1922-) no poder (1989-2005).
A transferencia da Sanidade ten lugar en 1989, coincidindo co primeiro Goberno de Manuel Fraga.
Pouco despois créase unha primeira Xefatura de Saúde Mental na Xunta de Galicia, pero a Saúde
Mental oscilou entre distintas consellerias (Conselleria de Familia) unida administrativamente ás
toxicomanías. Terán que pasar máis de dez anos nas sucesivas vitorias electoras do PP en Galicia para
que un Decreto, non unha lei, regule a Saúde Mental Galega en 2001.
Nestes anos iníciase a unificación de tódolos servizos de sanidade existentes en Galicia. Os grandes
Hospitais creados nas grandes cidades pasan a ser Complexos Hospitalarios, ao incorporalos sanatorios
de caridade municipais, os de administración militar con todo xa á cargo do INSALUD. O mesmo
sucede con todos e cada un dos complexos hospitalarios existentes en 2008 en Galicia: O Complexo
Hospitalario Universitario de Santiago (CHUS), o Complexo Hospitalario de Pontevedra (CHOP), o
Complexo Hospitalario de Ourense (CHOU), o Hospital Xeral Cíes de Vigo, e Complexo Hospitalario e
Universitario de A Coruña.
Toda a rede de asistencia psiquiátrica descrita con anterioridade inicia así a súa integración
complexa no SERGAS dende a súa creación en 1989.
697 Xestionadas con "estilo centralista madrileño" segundo González 1999.
698 Emilio González razoa na súa tese (1999: 43-45) que son dispositivos intermedios porque son baratos, non molestan e son creados por
decreto, fronte á posibilidade de organizalas dende o Hospital que serían molestas para a ideoloxía biomédica.
699 Véxase a descrición do traballo dunha destas unidades ao principio dos anos noventa máis adiante nesta tese.
700 Emilio González chama a isto "segunda fornada de USM madrileñas" (1999: 45).
~ 146 ~