Orden social e loucura en Galicia - Repositorio Institucional da USC ...

Montoya 681 , a principios dos anos setenta viña dun intento de “reformar”, con inspiración comunitaria,
a asistencia a EMG en Asturias 682 . Montoya é contratado como Xerente pola Deputación presidida por
José Ángel Porto Anido 683 . Á súa chegada a Santiago inicia a reestruturación de Conxo: “Non ladrillos
se non servizos, é o que hai que crear” 684 afirmaba naquela época un psiquiatra do Sanatorio.
Conxo albergaba entón preto de 1.600 internos cunhas instalacións axeitadas para uns 300 685 . O
Sanatorio contrata a partir de 1972 novo persoal médico e intenta formar en psiquiatría aos celadores,
coidadores ou camareiros. Entre 1972 e ata 1975 uns 400 internos son recolocados fóra de Conxo
(familias, asilos,...) 686 . Creáronse ademais tres “Dispensarios de Saúde Mental” asociados a tres áreas
xeográficas diferentes: Ferrol, Coruña e Santiago. A provincia de A Coruña na súa totalidade dividíase
“dependendo administrativamente” do Hospital de Conxo. Do mesmo xeito planifícase unha división no
resto de Galicia. Neses mesmos anos dende o psiquiátrico de Toén ábrense tamén Dispensarios de
inspiración comunitaria en Verín, Ribadabia, Carballino... 687 sen unha continuidade clara posterior.
A finais de 1974 comezan a aparecer artigos na prensa local santiaguesa denunciandolas “condicións
morais” dos internados 688 . A substitución do presidente da Deputación por Rodríguez Madero marca o
final desta Reforma. Despídese a maior parte do persoal contratado, reestrutúrase a organización interna
deixando de lado os xefes de servizo e colocando un director médico novo. Paralízanse tódolos
movementos iniciados dende 1972 689 .
1975-1982: A “Transición“ psiquiátrica 690 .
Trala morte de Franco apróbase a Constitución Española en 1978 e créase a Administración da
Comunidade Autonómica de Galicia. Entre 1977 e 1981, coa aprobación do Estatuto de Autonomía,
sucédense dous presidentes 691 dunha Xunta Preautonómica elixidos polo Partido no poder central en
España, o denominado Unión de Centro Democrático. Co Estatuto de Autonomía en 1981 nacen
progresivamente a Xunta de Galicia co seu Parlamento, a súa Administración e a súa Presidencia. Entre
1982 e 1989 sucédense dous gobernos autonómicos, primeiro un da daquela Alianza Popular con X.
Fernández Albor (1982-1987) á fronte ata 1987. Tras unha moción de censura cun tránsfuga do seu
propio partido, F.I. González Laxe, do Partido Socialista Obreiro Español, entón xa no poder en Madrid,
goberna Galicia durante dous anos (1987-1989).
681 Aparicio 20058, Jimeno 2006.
682 Diaz Plaja 1971, Díaz de Espada 1972; García González 1978. González 1977: 109.
683 Estivo como presidente da Deputación, tras selo Alcalde de A Coruña, entre outros cargos durante o Franquismo, ata 1974.
684 Jimeno Valdés 2006.
685 González-García 1978: 59.
686 González-García 1978: 33.
687 González-García 1978: 50.
688 Referidos á suposta promiscuidade sexual permitida entre os internos dende o inicio da Reforma: O Correo Galego principalmente publica
estas informacións (Jimeno Valdés 2006; Manuel 2: 17).
689 Emilio González (1977: 100-117) sinala como "causas" do fracaso as seguintes: a reforma illou a médicos e traballadores non psiquiátrico
dentro do propio hospital; a clase médica santiaguesa vía perigar unha fonte clara de ingresos; un cambio político na Deputación nuns anos
difíciles do fin do Franquismo. En xeral a súa interpretación apunta a unha reforma "tecnocrática" da asistencia psiquiátrica que non tivo en
conta a "situación socio-económica do país" (1977: 108). É dicir, tras unha descrición obxectiva da situación social chea de datos, salta a unha
interpretación ético cultural escéptica da situación. Con resignación afirma ao inicio do libro: "Eu mesmo son produto dá realidade que
analizo", pero non aplica rigorosamente este principio esencial da investigación sociolóxica. A súa tese (González 1999) é un exemplo unha
magnífica acumulación de datos.
690 Do mesmo xeito que a nivel político se fala dunha Transición para explicar o continuismo dentro dun cambio, podemos falar como veremos
destes dous fenómenos na psiquiatría. Como mantivemos na nosa análise teórica os sistemas sociais non desaparecen completamente ao xerar
novo sistemas no seu interior.
691 Antonio Rosón Pérez (1977-1979) e José Quiroga Suárez (1979-1982).
~ 144 ~