Orden social e loucura en Galicia - Repositorio Institucional da USC ...

Conxo contrátanse ata 200 traballadores (en 1972) ademais dos relixiosos (son bedeis, coidadores,
camareiros con diferentes procedencias, formación e arraigamento).
En 1931, coa Segunda República, a Mancomunidade de Deputacións fai unha proposta de de
comprar o Sanatorio de Conxo á Corporación católica santiaguesa. O presidente da Deputación de
Pontevedra encarga un informe ao psiquiatra Gonzalo Rodríguez Lafora 656 . Tras visitalas instalacións e
recoller distintas opinións Lafora elabora o seu Informe desaconsellando a compra do Sanatorio. Dado o
estado das instalacións, especialmente pola necesidade de camas, Lafora aconsella a construción dun
novo centro.
As Deputacións seguen necesitando máis camas para Dementes en Galicia. En 1933 657 o Goberno
republicano inicia, baixo a dirección de entón Director xeral de Beneficencia (Emilio González López)
as xestións para a construción deste novo establecemento psiquiátrico nuns terreos expropiados no
Concello pontevedrés de A Garda.
En 1933, en outubro, iníciase unha folga en Conxo. Os seus traballadores afiliados á CNT reclaman
o cumprimento dos convenios asinados 658 . A Folga remata con detencións e a entrada no Sanatorio dos
Gardas de Asalto. Conséguense melloras laborais e a contratación de novo persoal médico. Estas
Ilustración10 Toén 1959.
condicións non variasen ata os anos setenta, tampouco o
número de médicos contratados. Ese mesmo ano o proxecto
dun novo Manicomio para Galicia apárcase debido á
inminencia das eleccións e seguramente polos “problemas”
suscitados pola Folga.
1936-1975 A ditadura de Franco (1892-1975).
Nos primeiros anos da postguerra morren en Conxo 400
internos, reducíndose a súa poboación nun terzo. Os corenta
anos seguintes de Franquismo supuxeron unha política
psiquiátrica continuista nunha primeira etapa de autarquía económica tras a Guerra Civil, para ir
introducindo algúns cambios dende finais dos cincuenta. Cambios non directamente deseñados para
Conxo, senón producto doutras políticas sanitarias que indirectamente fixeron adaptarse ás institucións
xa existentes. Hai varios acontecementos importantes na xestión pública das EMG en Galicia e a
proliferación dunha “nova” psiquiatría privada que pasamos a sinalar.
O primeiro acontecemento é a apertura dun novo Manicomio en Lugo en 1953. Trátase do primeiro
Manicomio “público” en Galicia creado con fondos estatais pero cunha orde relixiosa xestionándoo.
Este novo centro comeza acollendo só a varóns, derivando a Conxo (ou nalgúns casos a León) tódolos
casos de mulleres dependentes da Deputación.
En 1959 baixo o auspicio da PANAP (Padroado Nacional de Asistencia Psiquiátrica) 659 , creada en
1955, ábrese un novo Sanatorio Psiquiátrico aos arredores de Ourense en Toén. Estará baixo a dirección
656 Lordá-González 2002: 5-6.
657 Lordá-González 2002: 5-6.
658 Lordá-González 2002: 5-6.
659 A PANAP existiu ata 1974
~ 140 ~