Orden social e loucura en Galicia - Repositorio Institucional da USC ...

Capítulo 5. Psiquiatría e
Beneficencia 634 : 1885.
A Historia da asistencia á EMG en Galicia pase inevitablemente
por Conxo. O 1 de xullo de 1885 inaugúrase o Manicomio de Conxo 635
aos arredores da cidade de Santiago de Compostela 636 . O obispado
compostelano asina concordatos cinco anos despois, en 1890 637 , coas
Deputacións provinciais “para dar atención e custodia aos enfermos
Ilustración8 Lateral Conxo
mentais de Galicia e León” 638 . Ata mediados do século XX Conxo será
o único Manicomio “público” de Galicia.
Psiquiatría e medicina antes de 1885.
Cada Concello xestionaba, elixía e contrataba un Médico de
Beneficencia na denominada Asistencia Pública Domiciliaria (APD). O
médico uníase ao Farmacéutico e ao Veterinario municipal. O galeno
tiña como responsabilidade principal a “prevención”. As receitas
médicas e a atención clínica de quen non podía pagar corrían a cargo do Concello e das Deputacións
como comunidades de concellos de cada provincia. En cada parroquia, lugar ou vila acudíase aos
párrocos ou ao alcalde, estes escribían un informe que daba acceso á Beneficencia. Obtíñase entón a
Cartilla de Beneficencia 639 .
En cada provincia as deputacións tiñan a súa lista de pobres. Era un padrón municipal das persoas
incluídas na Beneficencia. Cada Cartilla daba acceso ao tratamento médico nos Hospitais Provinciais
(nos núcleos urbanos).
Os Manicomios de internamento para tolos comezaran a xurdir en Europa dende o século XV 640 ,
sempre ao amparo dalgunha orde relixiosa e coa protección do poder político do momento. As casas
reais a través dos seus xestores locais. En Valencia xorde o primeiro Manicomio en 1409. Pronto
proliferan por toda España 641 e Europa 642 .
En Galicia os “tolos” eran “oficialmente” enviados a estes primeiros manicomios da Península
Ibérica. Aínda que os datos oficiais sobre estes traslados son insuficientes indican que eran poucos os
634
Maza 1999.
635
Construído sobre a antiga Igrexa de Santa María de Conxo onde no ano 1129 edificouse o Mosteiro de monxas benedictinas. En 1502 a
propiedade pasa aos Frades Mercedarios que lla ceden á Mitra Compostelana.
636
O Concello de Conxo deixou de ser independente en 1925 para incorporarse a Santiago de Compostela.
637
Lordá-González 2002: 1.
638
Lordá-González 2002: 1. Tamén:http://chusantiago.sergas.es/asp_acc/gral_psiquiatrico.asp?op=gral
639
Maza 1999 recolle as ordes anteriores a finais do século XIX, podese ler un listado destas na bibliografía xurídica ao final desta tese.
640
Historia da psiquiatría: Shorter 1997; Porter 1989, Álvarez Uría 1983; Dörner 1974; González 1977, 1978.
641
Barcelona 1412, Zaragoza 1425, Sevilla 1436, Toledo 1483, Valladolid 1489, Granada 1525; González 1977: 45.
642
Foucault (1985) defende a tese de que esta aparición coincide cunha nova forma de organización, que designa como episteme clásica.
Coincide co denominado en Socioloxía como primeiro capitalismo ou a aparición da diferenciación funcional da sociedade como xa vimos.
~ 137 ~
5
Ilustración7 Entrada Conxo