Orden social e loucura en Galicia - Repositorio Institucional da USC ...

4
Complexidade político territorial.
Existen, polo menos, cinco sistemas de administración político formal superpostos en
Galicia. Primeiro, os municipios cunha distribución complexa debido á dispersión espacial da
poboación galega sobre o territorio. Segundo, as deputacións provinciais. En terceiro lugar, a
administración da Comunidade Autónoma de Galicia, A Xunta de Galicia. En cuarto lugar, os sistemas
burocráticos do Estado español. Finalmente, todo o complexo mundo da xestión da Unión Europea.
Cada un deles ten presenza en Galicia a través de leis, subvencións, subsidios, dispensarios,
consultorios, hospitais e recursos de diferentes tipos relacionados coa EMG. A estes cinco niveis habería
que engadir algúns máis, importantes como recursos dispoñibles para encarar a presenza dunha EMG.
Habería que engadir a esta rede xa de por se complexa a presenza de pensións, subsidios e recursos
dependentes doutros países debido á emigración dos galegos. Así moitas das pensións dos familiares de
EMG proveñen de Suíza, EEUU ou Arxentina. Cada un destas redes burocráticas ofrece recursos e
dispositivos legais que afectan á forma de enfrontarse á EMG.
En cada territorio dos sinalados superpóñense polo menos tres organizacións, máis ou menos
informais. En primeiro lugar, os lugares e casas, con núcleos de poboación organizados en forma de
redes de veciños (en Oleiros con confrarías de pescadores e mariscadoras cos seus subsidios e redes de
axuda propias). En segundo lugar, a organización relixiosa das Parroquias. Como se verá está rede
relixiosa xogou un papel esencial no sistema social de beneficencia no século XIX, pervivindo entre os
nosos entrevistados. Finalmente, debemos de ter en conta os partidos xudiciais, o territorio dos cales
adoita incluír varios municipios sen coincidir inicialmente coas bisbarras galegas. Estes tres sistemas
sociais non coinciden sempre en Galicia cos cinco primeiros sinalados.
Se temos en conta esta complexa rede de institucións político territoriais, coa súa historia,
permanencia e implantación entre os galegos terase unha imaxe complexa da rede de dispositivos aos
que unha persoa afectada directa ou indirectamente pola aparición dunha EMG pode acudir. Seleccionar
só un elemento desa rede para describir a complexidade é por suposto unha simplificación necesaria,
pero dende logo unha simplificación.
Con estes datos sobre Galicia e a bisbarra de Oleiros fixemos unha primeira incursión preliminar,
fáltanos agora situarnos na historia da asistencia específicamente psiquiátrica en Galicia ata 1992.
Comezamos por esta temática porque é contexto dende o cal as redes de asistencia psiquiátrica adquiren
sentido na comunicación social. Deberemos retroceder no tempo da man dunha escritora, Concepción
Areal, de arquivos bibliográficos e de retallos de varias entrevistas para situarnos na complexidade
administrativa do tratamento da EM en Galicia.
~ 136 ~