Orden social e loucura en Galicia - Repositorio Institucional da USC ...

3.B. Conclusións: Complexidade sociolóxica.
3.B.
Se a antropoloxía ten como lema “todo é cultura“, o lema da
socioloxía é: “todo é sociedade”. Pero a complexidade coa que observa
a socioloxía científica é maior. Para diferenciarse a socioloxía
estableceuse como ciencia dos feitos sociais, fronte á historia ou a psicoloxía. A sociedade é un todo coa
súa estrutura no que cada elemento adquire sentido. A socioloxía debe ofrecer descricións dese todo
(Wéber, Durkheim, Parsons) ou dos seus elementos (Simmel, Schütz) ou quizais centrarse nun grao
intermedio (Merton). En todo caso cada elemento de todo social é comprensible só dende ese todo que é
a sociedade.
A socioloxía construíu unha plataforma imaxinaria de observación dende o século XIX como gardiá
ética da orde. Os sociólogos observan a realidade para curala, dirixila ou simplemente adoutrinala. Este
matiz, con maior ou menor ironía ou cinismo, máis ou menos oculto, é constitutivo de toda observación
sociolóxica. A emerxencia da sociedade funcionalmente diferenciada perfilou o imaxinario do sociólogo
como o gardián moral da evolución social, permitíndolle adiantar cos seus estudios, unha visión do que
está por vir.
De aí que a enfermidade en xeral sexa analizada dende a socioloxía coa semántica dun fallo ou erro
social. A normalidade fronte á desviación ou a capacidade fronte á incapacidade son as distincións sobre
as que observar os roles de incapaz ou de desviado. A enfermidade mental é observada nas situacións na
que o todo social desintegrase, falla ou simplemente rompe. De aí que a emigración e os cambios sociais
sexan o caldo de cultivo para a comprensión sociolóxica das enfermidades mentais.
Unha vez establecido o rol de incapaz ou desviado na socioloxía as derivacións na súa semántica
centráronse nel. A enfermidade foi estudada polo tanto en torno a ese rol e a súa negociación na
comunicación. Constuíndose así cunha visión un tanto romantizada da enfermidade, entendible ao
“perder” a enfermidade os seus elementos médicos e centrarse nos compoñentes sociais. A socioloxía da
enfermidade mental oscilou así entre a denuncia dos erros do sistema social no tratamento das
enfermidades, e a descrición dos contidos (simbólicos, psicolóxicos, conductuais, cognitivos) do rol de
enfermo e a súa contrapartida no rol de médico (ou os seus equivalentes). A complexidade da EM ten
así, nestas distincións aquí sinaladas, as claves sociolóxicas da súa observación.
Como vimos os clásicos da socioloxía citados 566 xeraron unha semántica sociolóxica, con distintas
linguaxes e terminoloxías, sobre catro elementos que forman parte do acervo da socioloxía actual. Estes
catro elementos xorden no propio sistema social como intentos de auto describirse.
Temos, primeiro, a súa insistencia na necesidade de describir obxectiva e cientificamente o sistema
social emerxente, a sociedade funcionalmente diferenciada.
En segundo lugar, apuntalaron unha preocupación por definir o método axeitado para describir
cientificamente o sistema social complexo nacente. Estes dous primeiros elementos uniranse no uso de
566 Deixamos de lado por motivos de brevidade unha boa cantidade deles, dende Montesquieu a Pareto, para unha minuciosa descrición pode
consultarse Ritzer (1993) entre outros citados na amplíaa bibliografía final.
~ 119 ~