Orden social e loucura en Galicia - Repositorio Institucional da USC ...

institucións 506 . O segundo elemento utópico é a suposición de que por identificarse co suxeito estudado e
comprender así a orixe social dos problemas de marxinación estase xa, dalgún xeito, en camiño da súa
solución. Estes elementos utópicos dende entón atópanse presentes en boa parte da bibliografía
sociolóxica, especialmente na especializada en medicina ou psiquiatría. Constitúen un elemento clave do
acervo cultural e imaxinario social da socioloxía médica e da Socioloxía da EMG.
Fenomenoloxía e Etnometodoloxía.
A fenomenoloxía de E. Husserl 507 (1859-1938) ao aplicarse á socioloxía aporta un cambio de
sensibilidade ao pasar dende unha orde normativa a unha orde cognitiva 508 . Fronte á socioloxía clásica
preocupada por dirixila sociedade con estudios sobre a súa estrutura e o seu funcionamento, a socioloxía
de inspiración fenomenolóxica achega datos sobre os “mundos da vida” nos que construese a orde
social. Imos deternos brevemente nas perspectivas de dous autores que aplicaron as ideas de Husserl ao
campo da socioloxía: A. Schütz por un lado, e Garfinkel por outro.
Husserl propuxo a fenomenoloxía tras diagnosticar unha crise na ciencia 509 . Para Husserl cada
obxecto de estudo científico é produto da intención obviada do observador. É por iso necesario deixar de
lado, a súa famosa epoché, as perspectivas habituais para captala experiencia, para captala verdade do
obxecto. A Fenomenoloxía de Husserl é pois un método de análise dos obxectos dados á conciencia.
Con este método infírense os trazos esenciais da experiencia e do experimentado.
A. Schütz (1899-1959) 510 “traduxo”·as intencións de Husserl á socioloxía. Influído tamén por Wéber
Schütz desenvolveu unha Fenomenoloxía do mundo social 511 , adaptando o método fenomenolóxico ao
estudo da experiencia cotiá en sociedade. Puxolo acento na necesidade de investigalo sentido que a
acción social ten para o actor. O seu concepto de “mundo da vida” refírese a esas pautas evidentes,
incuestionadas coas que cada sociedade educalos seus membros. No mundo da vida cotiá os suxeitos o
viven nunha actitude natural, dende o sentido común 512 aprendido socialmente. Dende esta actitude
natural cada persoa asumela realidade como comprensible dende os conceptos do sentido común que
manexa, e actúa partindo de que esa comprensión é a correcta. A socioloxía ten por obxecto develar
como esa realidade social é construída 513 na interacción. Trátase de suspender a crenza (epojé) no mundo
do sentido común, e facer ciencia da sociedade 514 . A realidade social 515 é así a construción de certo
sentido común. Esta é a suma cohesionada na interacción dos mundos da vida dos membros dun mesmo
grupo. Pero para Schütz o individuo non atopase encerrado dentro da construción do sentido común
aprendida, senón que cada persoa actúa cambiándoo. A biografía individual condiciona a interpretación
das posibilidades que cada suxeito xera, e explica así o cambio social incesante. Aplicado á
enfermidade, cada sociedade constrúe a realidade da enfermidade e de enfermar; cada sociedade
506 A obra de Goffmann 1972 (1961) deixa aberta esa interpretación que foi levada ao cinema na adaptación da obra de Keysey (1988) por M.
Forman (1975): Alguén voou sobre o niño do cuco.
507 Husserl 1982, 1981.
508 Gerhardt 1989: 180.
509 Husserl 1991.
510 Schütz 1971, 1972, 1974.
511 Schütz 1974.
512 Schütz 1974: 37-39.
513 Berger e Lukmann (1984) desenvolveron esta tese na súa obra: A construción social da realidade.
514 Schütz 1932: 128.
515 Schütz 1974.
~ 112 ~