Orden social e loucura en Galicia - Repositorio Institucional da USC ...

Escola de Chicago en xeral, foi a elección dunha metodoloxía preocupada por adoptar a perspectiva das
persoas estudadas e facela comprensible ao lector. No seu estudo sobre os sen teito, Anderson 484 ofrece
unha visión “romantizada” en primeira persoa dos itinerarios e pautas de vida dos sen teito. Dende
entón, ata chegar á narratividade máis postmoderna, a proximidade aos considerados socialmente como
estraños pero con certo atractivo foi unha das claves do éxito editorial e social da socioloxía 485 , non
sempre con criterios científicos estables.
Estas teses da Escola de Chicago son aplicada por Faris e Dunham 486 ao estudo da EM na cidade de
Chicago. A conclusión de Faris e Dunham deu lugar a unha tese herdada dende entón na semántica da
SM 487 : a desorganización persoal (loucura) atópase directamente relacionada coa prevalencia da
desorganización social (urbana) 488 . Un claro exemplo da permanencia deste elemento na semántica da
EM é a repetida hipótese, tese ou conclusión, dependendo do estudo en cuestión, onde se relaciona
causalmente a emigración coas taxas de EM 489 . A territorialidade, a cidade e os movementos migratorios
engadíronse coa Escola de Chicago ao imaxinario da Socioloxía Médica da EM 490 .
Unido á Escola de Chicago viño unha proposta metodolóxica de traballo etnográfico en socioloxía.
Foi formulada baixo a denominación Interaccionismo Simbólico 491 cos traballos de G.H. Mead 492 e H.
Blumer 493 . A tese básica defendida non era nova. A orde social xérase non nas accións externas e
afastadas ao individuo, senón a través das estruturas locais próximas de interacción 494 . O novo é agora o
énfase do Interaccionismo simbólico da linguaxe. G. H. Mead (1863-1931) subliñara a centralidade da
linguaxe e dos símbolos para a vida social humana, cunha énfase nos procesos sociais a pequena escala
fronte á sociedade no seu conxunto. O eu individual (self na súa terminoloxía) é para Mead un obxecto
para cada ser humano grazas ás mediacións achegadas polo sistema social 495 . A interrelación social
define ao eu e o seu auto percepción no intercambio lingüístico simbólico cos outros 496 . Ese intercambio
é unha negociación permanente do significado, do sentido atribuído aos símbolos. Os sociólogos do
Interaccionismo Simbólico propuxéronse estudar as construcións do sentido mediante a observación
participante e a análise de contido das conversacións cotiás. Cunha crítica ao positivismo como base,
484 Op.Cit.
485 Os marxinados como imaxinario para a venda de libros cun halo de romanticismo forman parte da literatura clásica en socioloxía: valla só
de exemplo en España da "autobiografía" dun drogadicto de Romani (2008).
486 Faris-Durham 1939.
487 Esta influencia semántica pode observarse nun estudo de antropoloxía médica sobre unha comunidade rural de Irlanda na que a incidencia
da EM é notoriamente grande. A tese defendida é que: "...the levels of stress generated by a demoralized culture had exceeded the capacity of
both local institutions and individuals to cope with them" Scheper- Hughes 1979, citado en Cockerman 1996: 104.
488 Citado en Prior (1996: 113) en clara consonancia con teses provenientes do marxismo.
489 Berkman (1983) ou Hull (1979) analizan en xeral a relación entre saúde e emigración, mentres que a obra de Veiga (1987) centrase na
saúde mental (todos os manuais de SM ou SM EMG dedican capítulos a esta relación: por exemplo Cockerham 1996). Esta tese tamén foi
usada aquí en Galicia por Cabaleiro (1997; véxase tamén Carrero-Cabaleiro 1973).
490 "O Seu obxectivo era explicar as relacións entre as variables biolóxicas e culturais, a preeminencias dunhas fronte a outras, e a aparición de
condutas fóra da norma que foron interpretadas a partir da relación entre factores espaciais e socioculturais" (Comelles-Hernáez 1993: 37-38).
491 Que dará lugar a infinidade de escolas e denominacións, entre outras os "cultural studies" e a denominado análise conversacional.
492 Seguimos Mead 1972, pero tamén as obras de Becker-McCall (1990) e Boden (1990).
493 Blumer 1982, 1969; ademais das xa citadas.
494 "...social order and social structure are not external to action but rather produced in and though the local structures of interaction" Boden
1990: 250.
495 "He (Mead) saw the human being as an organism having a self. The possesion of a self converts the human being into a special kind of
actor, transforms his relation to the world, and gives his action a unique character. In asserting that the human has a self, Mead simply meant
that the human being is an object to himself. The human being may perceive himself, have conceptions of himself, communicate with himself,
and act toward himself. As these types of behavior imply, the human being may become the object of his own action" Blumer 1982: 62.
496 Blumer 1982 (19837).
~ 110 ~