Orden social e loucura en Galicia - Repositorio Institucional da USC ...

Merton (1910-2003) con dous pares de conceptos. Por un lado a súa distinción entre teorías sociolóxicas
de rango medio fronte a grandes teorías. Por outro lado, a xa clásica oposición entre funcións sociais
latentes e funcións manifestas. Dada a crise da Socioloxía nos anos 50 Merton propón elaborar “teorías
de rango medio” centradas na acumulación de datos empíricos (estatísticos) en ámbitos sociais
específicos 476 . Ademais segundo Merton, as explicacións sociolóxicas sacan á luz as funcións latentes
das actividades e institucións sociais. Unha sociedade recoñece unha función a un dos seus elementos,
pero o sociólogo descobre a súa “verdadeira” función social 477 . En ambos os dous casos a semántica da
socioloxía, tamén a socioloxía da EMG, incorporou o uso da estatística como basee pragmática para
“descubrir” esas funcións en estudios de rango medio 478 . Forma parte hoxe do imaxinario social
sociolóxico.
A Escola de Chicago 479 e o interaccionismo simbólico.
A Escola de Chicago centrou os estudios sociolóxicos na ecoloxía específica das cidades, seguindo
en parte as orientacións de Simmel 480 . Durante os anos vinte e trinta do século XX estudaron o
comportamento social dende un presuposto. Consideraron a conducta humana determinadoa polos
elementos físico-sociais do seu ámbito, sen ter en conta elementos xenéticos ou persoais. Do mesmo
modo que un gorila comportase determinado polo ecosistema que habita, os barrios, as casas, as cidades
condicionan a forma de comportarse de cada ser humano. Os investigadores 481 da denominada Escola de
Chicago partían da idea de que os territorios do mapa urbano condicionan o comportamento dos seus
habitantes. O alcoholismo, os homicidios ou suicidios, a pobreza ou a EMG estudáronse así en relación
co hábitat urbano, aparecendo certas formas de comportamento asociadas a áreas específicas. Do mesmo
xeito que pode cuadricular fisicamente o mapa dunha cidade pola súa xeografía, o comportamento social
dos habitantes urbanos dá lugar a unha cuadricula sociolóxica. Ademais de fundar a Socioloxía urbana, a
súa contribución á semántica da Socioloxía médica foi a Teoría da Desorganización Social 482 .
Esta teoría ten un presuposto: na cidade, e coas migracións, os vínculos sociais propios da
comunidade rural esvaecéronse. As organizacións sociais tradicionais (familia, escola ou igrexa)
perderon na cidade a súa forza. Esta debilidade é entendida como unha carencia, e explicaría a
desorganización social ou anomía urbana. Un estudo clásico da Escola de Chicago foi o realizado sobre
a vida dos sen teito (os hobo) en Chicago 483 . A emigración, o paro e os rápidos cambios económicos
contextualizan a proliferación urbana de vagabundos. Pero quizais o máis específico deste estudo e da
476 Idea apuntada por Rodríguez Mansilla (1996: x).
477 Giddens 2000: 709.
478 Abonda acudir ou revisar as actas de calquera congreso internacional de socioloxía para atopar unha mesma estrutura na maior parte das
comunicacións: discusión teórica para centrar o estudo de rango medio, metodoloxía usada onde se explica o uso e procedencia dos datos
estatísticos, para finalizar cunhas conclusións empíricas sen grande calado na descrición da complexidade do sistema sociedade ao adoptar
perspectivas ético-sociais, non sociolóxicas.
479 Se a socioloxía de Parsons xorde ao fío da persecución do socialismo en EEUU, a chamada Escola de Chicago ten a súa ancoraxe no
sistema social americano na New Deal. Mesturaron ideas sociolóxicas pragmáticas e a teóricas cunha intervención na planificación político -
administrativa do new deal dos demócratas; baseándose en estudios sobre as cidades, a desintegración e ecologismo organicista. Comelles-
Martínez 1993: 85.
480 Así Louis Wirth (1928) desenvolveu o concepto de urbanismo como modo de vida, sostendo que a vida urbana fomenta a impersonalidad
e a distancia social.
481 Foron: Nels Anderson, Ernest Burgess, Ruth Shonle Cavan, Edward Franklin Frazier, Everett Hughes, Roderick D. McKenzie, George
Herbert Mead, Robert E. Park, Walter C. Reckless, Edwin Sutherland, W. I. Thomas, Frederic Thrasher, Louis Wirth, Florian Znaniecki.
482 A obra de Sutherland (1945, 1988)
483 Anderson 1961 (1923).
~ 109 ~