Orden social e loucura en Galicia - Repositorio Institucional da USC ...

sobre este rol sinalado por Parsons 467 . A motivación é para Parsons a clave en ambos os dous roles. No
rol de enfermo incapaz a motivación do individuo é positiva, cun desexo de saír da falta de éxito.
Mentres que no rol de desviado a motivación é negativa, cunha falta de desexo (inconsciente, apunta
Parsons) para saír dos problemas da enfermidade. En ambos os dous casos a enfermidade é socialmente
o incumprimento dun rol 468 .
A enfermidade mental sería pois detectada co incumprimento das expectativas de rol 469 , co que sería
un conflito observado ao presentarse problemas nas relacións sociais. A enfermidade entendida como
unha desviación das normas e roles definidos socialmente foi estudada, nesta liña por autores xa
clásicos. Becker 470 e Matza 471 a través dunha teoría xeral da desviación, cos conceptos de carreira
moral 472 e etiquetación 473 como elementos clave, pero sobre todo o sociólogo norteamericano Thomas
Scheff 474 . Estes autores desenvolven a idea de desviación aplicándoa á enfermidade mental, integrando
estes conceptos na semántica propia da socioloxía da enfermidade mental.
Parsons achegou, ademais do sinalado, dúas ideas programáticas ao acervo semántico da socioloxía
médica: (1) Que os mecanismos de control social rectifican a desviación a través das institucións e os
profesionais. E (2) ademais, que os profesionais liberais (médicos, avogados, tecnólogos, profesores)
son non só solucións económicas senón racionais aos problemas sociais existentes. Ademais, dado que a
saúde é a normalidade para Parsons, a enfermidade é a desviación. O cal implica unha relativización da
noción de saúde e enfermidade a cada sociedade dada. Esta relativización formará parte, non sen xerar
contradicións, tamén da semántica adquirida na socioloxía da medicina.
Estas ideas, desacordo coa crítica apuntada xa dende a socioloxía de Luhmann, fundaméntanse nun
modelo ético sobre como debe ser a sociedade de acordo co paradigma de sociedade norteamericana 475 .
Malia o seu relativo valor científico para a socioloxía, estas ideas achegaron e achegan infinidade de
datos empíricos sobre a enfermidade, especialmente ao engadirse a estatística como base fundamental
para a “obtención” de datos cualitativos da socioloxía. Nisto xogou un papel central o sociólogo R. K.
and responsabilities. As such, it should be distinguished form active rebelion againts the normal social expectations, and from the types of
deviance characterized by compulsive conformity. For it is an escape from the pressures of ordinary life" Parsons-Fox 1952b: 32; citado en
Gerhardt 1989: 9.
467 Seis libros en tres décadas cun mesmo título, Social Pathology, nutren a semántica desta concepción: Queen-Mann 1925; Mangold 1932;
Gillin 1933; Queen-Gruener 1940; Brown 1942; Lemmert 1951 (este último incorporando ideas do interaccionismo simbólico que analizaremos
nun momento)
468 A relación paciente-doutor, di seguindo a Parsons, Henderson (1935), "engage in an institutional set of complementary roles forming a
social system in miniature" Gerhardt 1989: 2.
469 "Since it is at the level of role structure that the principal direct interpenetration of social systems and personalities comes to focus, it is as
an incapacity to meet the expectations of social roles, that mental illness becomes a problems of social relationships and that criteria of its
presence of absence should be formulated" Parsons 1958/1964a: 258.; citado en Gerhardt 1989: 8-9.
470 "Desviado é o individuo ao que se lle aplicou satisfactoriamente ese rótulo; a conduta desviada é a conduta das persoas rotulan dese
modo"(Becker 1971: 36) Seguimos principalmente a obra de Becker (1971) sobre a creación de "estraños" como elementos normais en toda
sociedade; idea tomada como vimos de Simmel, pero aquí desenvolvida baseándose no rol de desviado creado por Parsons en Social System
(1991: cap. 10). Pero véxase tamén Becker 1973, 1974.
471 Martza 1981 é un clásico.
472 Carreira moral describe o itinerario “normal” nunha cultura na vivencia dun rol, aplicado á enfermidade mental describiría os trazos e
pasos cos que un sistema psíquico acaba por aceptar a súa condición de EMG, véxase Goffmann 1961; Karp 2001; Scheff 1978 (1966).
473 Da mesma forma que se coloca unha etiqueta a un tarro de marmelada, a teoría da desviación considera que unha sociedade dada coloca
unha etiqueta ou estigma de enfermo en xeral ou de EMG en particular ante unha violación das normas sociais; esta etiqueta é posteriormente
interiorizada e aprendida polo sistema psíquico. Véxase: Karp 1996 ou as obras de Goffmann 1959, 1961, 1969.
474 O clásico Scheff 1978 (1966), e o seu artigo de 1975 analizan a EMG como desviación baseándose na transgresión de normas secundarias,
vexase para unha análise con máis detalle Torres 1991. Posteriormente este autor derivou cara a unha socioloxía das emocións (Scheff 1988) e
o que definiu el mesmo como micro socioloxía (1990). Aplicado ao traballo social con EMG, véxase tamén: Pearson 1975.
475 O título do artigo de Parsons (1964) deixa clara esta influencia: "Definitions of health and illness in the light of american values and social
structure”.
~ 108 ~