Orden social e loucura en Galicia - Repositorio Institucional da USC ...

Sistema social 435 , e do Liberalismo como postura política. Fronte a estas nace unha visión sociolóxica
pero con intencións tamén positivistas de dirixir o progreso social: a teoría de Karl Marx (1818-1883).
Marx definiula necesidade 436 de describilas sociedades dende a súa base material, sen incluír nesa
descrición ideas ou prescricións éticas. As ideas están para Marx “acuñadas” na base material de cada
sistema social, pois as ideas dunha sociedade son producto do seu sistema de organización do traballo:
mantéñeno, xustificano e reproduceno 437 . A descrición que Marx ofrece do sistema social cuestiónao ao
ofrecer no Capital 438 unha análise descritiva da escravitude de facto do proletariado. A socioloxía
proposta por Marx é tamén evolucionista como a de Spencer ou Comte, pois describe como a lóxica do
sistema social conducirá cara a unha sociedade “mellor”. A semántica social do progreso persiste, pero
Marx ofrece unha socioloxía crítica ao propoñer un sistema social de organización sen propiedade
privada nin apropiación da plusvalía: a sociedade comunista.
Pouco despois, Emile Durkheim (1858-1917) 439 será o primeiro en obter un posto universitario en
Francia 440 como profesor de socioloxía e fundar a primeira revista dedicada ás ciencias sociais, o Année
Sociologique 441 . Durkheim defineneu o método científico da socioloxía co uso das descricións do
sistema social baseándose en estatísticas. A súa obra As regras do método sociolóxico (1895) especifica
o procedemento, e en O suicidio (1897) aplícaoo nun asunto socialmente descrito baseándose en causa
psicolóxicas. Durkheim describe o suicidio en clave exclusivamente social, sen por iso desprezalos
detalles individuais. A base dun sistema social está na crecente complexidade da organización e división
do traballo (A división social do traballo de 1893), pois pasouse dunha integración social simple a unha
cada vez máis complexa 442 . As representacións colectivas, a relixión constitúen os pilares da estrutura de
cada sistema social ao integrar moralmente os individuos nun todo 443 (a sociedade) maior que cada un
dos seus individuos integrantes.
Max Wéber (1864-1917) detallou a racionalización crecente na sociedade funcionalmente
diferenciada baseándose en tres procesos. Por un lado, Wéber na súa obra A ética protestante e o
espírito do capitalismo 444 relata como as teses puritanas relixiosas contribuíron no desenvolvemento
racional da sociedade capitalista. A racionalidade económica xorde da man dunha formulación relixiosa
e as súas consecuencias sociais, pois a devoción relixiosa vai acompañada do rexeitamento dos asuntos
mundanos, incentivando a busca dunha mellor posición económica. O “espírito do capitalismo” é pois o
conxunto de ideas e hábitos que favorecen a busca racional de ganancias económicas. Pero ademais, e
un segundo proceso, a sociedade capitalista xera unha burocratización crecente, na que os modos
435 A. Smith (1723-1790), D. Ricardo (1772-1820), Th. Malthus (1766-1834), J. S. Mill (1806-1873) entre outros.
436 Marx 1976, 1980.
437 Paul Ricouer (1970) describe a Marx como un dos pensadores da sospeita, xunto con Nietzsche e Freud. Aínda que talvez toda a
socioloxía, ao cuestionar o etnocentrismo e darwinismo social "normal" na enculturación e ofrecer outras descricións, deba ser acusada de
ciencia da sospeita. Véxase tamén: Reagan - Stewart 1978.
438 Marx 1998 (1867).
439 A importancia de Durkheim na semántica da antropoloxía xa foi apuntada.
440 En 1887 é nomeado profesor de pedagoxía e ciencia social da Universidade de Burdeos. Véxase: Pickering 2002, e Díaz Sanchez 1989.
441 Fundada en 1898 Émile Durkheim tamén foi o seu editor; publícase hoxe en día con dous períodos de interrupción entre 1925-1934 e
1942-1945.
442 Solidariedade mecánica fronte á solidariedade orgánica do sistema social industrial: Durkheim 1982 (1893).
443 En As formas elementais da vida relixiosa (1982 (1912)) Durkheim describe a relixión e a idea de deus como unha representación da
propia sociedade, co que cada sistema relixioso, animista, politeísta ou monoteísta é unha expresión social, polo menos dende unha perspectiva
sociolóxica.
444 Wéber 1984 (1904-5).
~ 105 ~