11.05.2013 Views

Videmus nunc per speculum”: A (des)construção da memória ... - UTP

Videmus nunc per speculum”: A (des)construção da memória ... - UTP

Videmus nunc per speculum”: A (des)construção da memória ... - UTP

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

Isso significa que, se a <strong>memória</strong> é entendi<strong>da</strong>, grosso modo, como<br />

uma “luta contra o esquecimento”, as diversas “<strong>memória</strong>s” (biografias)<br />

sobre São Francisco, produzi<strong>da</strong>s <strong>des</strong>de sua canonização até o ano de<br />

1260, significavam que os fra<strong>des</strong> sempre buscaram manter viva, de<br />

alguma forma, a <strong>memória</strong> de seu fun<strong>da</strong>dor. Sendo assim, a simples<br />

aprovação de um decreto, mesmo que viesse do governo geral <strong>da</strong><br />

Ordem, que ordenasse a <strong>des</strong>truição, isto é, o esquecimento <strong>des</strong>sas<br />

antigas biografias, corria sérios riscos de não oferecer o efeito<br />

<strong>des</strong>ejado. A única solução seria apresentar uma nova <strong>memória</strong> que,<br />

bem justifica<strong>da</strong>, ocupasse o lugar <strong>da</strong>s antigas. Surgiu, assim, a<br />

Legen<strong>da</strong> Maior Sancti Francisci, cujo lugar na história <strong>da</strong> hagiografia<br />

franciscana será discuti<strong>da</strong> mais adiante.<br />

Como já foi mencionado, o Capítulo geral de Narbonna, ocorrido em<br />

1260, foi um marco importante na história <strong>da</strong> Ordem franciscana. Lá se<br />

iniciou de forma mais incisiva e maciça o programa de reestruturação<br />

<strong>da</strong> identi<strong>da</strong>de franciscana <strong>des</strong>eja<strong>da</strong> por Frei Boaventura de Bagnoregio.<br />

A centralização revoga<strong>da</strong> pelo Ministro geral não se resumiu apenas<br />

à criação de novas Constiuições, mas estendeu-se também a uma<br />

centralização <strong>da</strong> própria <strong>memória</strong> hagiográfica de São Francisco. Foi<br />

durante esse Capítulo geral que Frei Boaventura<br />

(....) fez que lhe entregassem a tarefa de redigir uma nova e definitiva<br />

legen<strong>da</strong> de São Francisco, a fim de pôr termo à proliferação de<br />

escritos hagiográficos que, celebrando o santo, tinham também a<br />

função polêmica de sustentar as posições <strong>da</strong>s diversas e conflitantes<br />

correntes internas <strong>da</strong> Ordem (MERLO, Op. cit., p. 119).<br />

E foi assim que, pela primeira vez, a vi<strong>da</strong> de São Francisco de Assis,<br />

foi conta<strong>da</strong> “oficialmente” por um su<strong>per</strong>ior maior <strong>da</strong> Ordo Minorum<br />

que também era um hábil teólogo, como recor<strong>da</strong> o historiador italiano,<br />

Marco Bartoli:<br />

(...) depois dos Capítulos gerais de 1257 e 1260, aconteceu mais<br />

um momento de mu<strong>da</strong>nça na história hagiográfica <strong>da</strong> Ordem.<br />

O Capítulo aprova as constituições gerais elabora<strong>da</strong>s por São<br />

Boaventura e o mesmo Capítulo pede ao ministro geral que escreva<br />

uma nova “legen<strong>da</strong>”. Por quê? Já não eram suficientes as que já<br />

existiam? (...) Necessitava-se de um texto novo e Boaventura era a<br />

pessoa mais indica<strong>da</strong> para essa tarefa: não só era um hagiógrafo,<br />

mas também um teólogo e, mais do que isso, era um místico; isso<br />

significa que ele tinha sua própria ex<strong>per</strong>iência pessoal de santi<strong>da</strong>de<br />

e, por isso, tinha também uma leitura pessoal de São Francisco<br />

(BARTOLI, Apud. MOREIRA, Op. cit., p. 72).<br />

A Legen<strong>da</strong> Maior ficou pronta três anos depois, 1263, mas só foi<br />

aprova<strong>da</strong> pelo Capítulo Geral de Paris, em 1266. Ao que parece, a nova<br />

Legen<strong>da</strong> foi bem recebi<strong>da</strong> pela maioria dos fra<strong>des</strong>. Entretanto, Frei<br />

Boaventura, ain<strong>da</strong> assim, não parecia satisfeito. E foi nesse mesmo<br />

Capítulo geral de 1266 que, ao mesmo tempo em que a Legen<strong>da</strong> Maior<br />

foi oficializa<strong>da</strong> como única biografia fiel de São Francisco, tomou-se<br />

uma atitude inusita<strong>da</strong> e drástica. Um decreto capitular ordenava que<br />

to<strong>da</strong>s as outras biografias sobre o santo de Assis fossem <strong>des</strong>truí<strong>da</strong>s!<br />

O artigo oitavo <strong>da</strong>s moções aprova<strong>da</strong>s pelos fra<strong>des</strong> capitulares era<br />

muito claro:<br />

(...) Item precipit generale capitulum <strong>per</strong> obedientiam, quod omnes<br />

legende de beato Francisco olim facte deleantur, et ubi extra<br />

ordinem inveniri poterunt, ipsas fratres studeant amovere, cum illa<br />

legen<strong>da</strong>, que facta est <strong>per</strong> generalem ministrum, fuerit compilata<br />

prout ipse habuit ab ore eorum, qui cum b. Francisco quase sem<strong>per</strong><br />

fuerunt et cuncta certitudinaliter sciverint et probata ibi sint posita<br />

diligenter. 35<br />

[Além disso, o capítulo geral man<strong>da</strong> sob obediência que sejam<br />

<strong>des</strong>truí<strong>da</strong>s to<strong>da</strong>s as legen<strong>da</strong>s do bem-aventurado Francisco<br />

compostas anteriormente e que, onde possam ser encontra<strong>da</strong>s<br />

fora <strong>da</strong> Ordem, os fra<strong>des</strong> cuidem de retirá-las, pois a legen<strong>da</strong><br />

Monografias - Universi<strong>da</strong>de Tuiuti do Paraná 38<br />

| História | 2011

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!