Letras novas - Asociación de Escritores en Lingua Galega

Este artigo vai falar un pouquiño da tradición oral
S.R.C. sendo inda unha moza deu coa receita da pólvora. Vivía nunha
aldea que gastaba, dous días ó ano, unha chea de cartos en foguetes. A
ela caíalle a baba de asombro, de espanto e de gusto, cada vez que subía
un polo ar e o sentía estoupar. Para causar cos fogos o maior efecto hipnótico,
hai un xeito de os botar: os que rebentan máis forte bótanse ó principio
e ó remate da sesión, un a un e con calma; e os que son máis frouxos,
bótanse por xunto. Se de nena toleaba porque chegara a festa era
máis que nada polas bombas. E o resto do ano non había día que non
as imaxinara. Pero un día, atreveuse a pensar nunha bomba de palenque
tan espectacular, que facía falla collela entre catro, que en subir tardaba
dous minutos ou aproximadamente, e que subía moi rápido e moi arriba,
pero coa condición de que chegando a unha altura demasiado alta para:
vista, oído e corazón; volvía baixar ameazante, sen chegar a estoupar
contra o chan, (inda que non disimulara esa intención), e á altura xusta
para vela e sentila con perdón da vida, facía abanear todas as casas sen
tirar ningunha; deixaba os oídos zoando, mais, limpos e preparados ou
inocentes para volver oír todo de novo como a primeira vez,… Pois si que
pasou. Tan ben o imaxinou e o levou polo aire e o estoupou, que saíron
tódolos veciños asustados mirar, pensando que a fin do mundo era unha
festa, xa só polo fogo, carísima! Ela nunca dixo que fora ela, claro, ata
hoxe que mo contou a min, explicoume que os veciños o atribuíron a un
trono seco do verán. Pero… e logo a cana do fogo que ela topou espetada
na horta?! De onde saíu se hai un momento non estaba?! Tan longa
que a parte que tiña espetada na terra era outro tanto da cana que se vía.
E coa punta do fondo queimada…
A recreación e reelaboración popular das historias é algo incrible e
marabilloso. Todas e todos somos protagonistas e autores. Coñezo persoas
moi maiores que nunca puideron aprender a ler nin a escribir, pero que
non lles quita mérito porque son intelixentes, intuitivas, imaxinativas e
embaucadoras; saben, usan e combinan máis palabras que as que hai en
moitos dicionarios, e de maneiras tan exquisitas que un non pode por
menos que pararse a escoitalas e querelas seguir escoitando. Hai historias
autobiográficas como a que me contou S. que fan dun feito, unha comunidade
de sorpresas: como moita xente viviu a mesma experiencia do foguete
xigante, elaboráronse discursos acorde cos datos dos que dispoñía cada
quen e coas gañas que tivera de domesticar o descoñecido, marabilloso, e
44