pdf - Consello da Avogacía Galega

94
A previsión, con carácter facultativo, da interdicción dos dereitos que derivan do exercicio
da patria potestade ten o seu fundamento político-criminal, en principio, nos supostos
en que o delito se verificou con infracción ou con abuso daqueles, e a posible imposición
dela tería como obxectivo a futura protección dos menores atendendo á moderna
concepción destas institucións de dereito de familia como conxunto de deberes e funcións,
e non como privilexios propios do desaparecido modelo da potestas romana. É
imprescindible valorar, á vista da natureza de tales sancións, se cando se comete un delito
de tal gravidade contra a persoa coa cal se comparten as funcións tuitivas respecto
duns fillos e fillas comúns, non se están infrinxindo gravemente os deberes que derivan
do exercicio da devandita institución.
Realmente, ¿é posible afirmar a priori que non existe relación directa entre a comisión
dun feito delituoso desta natureza, como é a morte da esposa ou compañeira, que nunha
porcentaxe tan elevada ademais se comete en presenza dos fillos e das fillas, e a posible
imposición da pena accesoria de privación do exercicio da patria potestade, e consecuentemente
que na mesma resolución ditada no ámbito penal non se poida ditar ningunha
medida que impida que eses fillos e fillas menores poidan continuar baixo a patria
potestade do pai homicida?
O teor literal do artigo 56 do Código Penal sinala “... debendo determinarse expresamente
na sentenza esta vinculación”.
Que o propio Tribunal Supremo tomara como punto de partida a consideración de que
nos supostos analizados non existía nunca relación directa entre o delito cometido e a
pena accesoria impide o exame particularizado e concreto das circunstancias de cada
suposto concreto, obviando a priori a posibilidade de ter en conta que cando se comete
unha acción de tal natureza como a constituída por dar morte á nai duns menores, ademais
dun atentado contra a vida comporta en si mesmo o incumprimento máis grave que
privación establécese exclusivamente con relación ao menor que sufriu directamente a agresión, o que
provoca que, con respecto aos seus irmáns ou irmás, teña que acudirse a un proceso civil posterior,
e isto sobre a base de que o precepto en cuestión (artigo 192, 2º do Código Penal) sinala que o
Tribunal “poderá”, non deberá, e baixo a consideración de que tal medida poderá ser instada con posterioridade
no ámbito civil. Non obstante, o Tribunal Constitucional abriu a posibilidade dunha modificación
de doutrina, a través do auto 2709/2001, do 26 de novembro, suposto no que se resolve a peza
separada de suspensión dunha condena ditada pola Sección Segunda da Audiencia Provincial de
Cáceres en que se condena a un proxenitor, como autor de dous delitos de abusos sexuais sobre a
persoa da súa filla menor, ademais de á pena de dous anos de prisión, á pena accesoria de inhabilitación
para o exercicio da patria potestade durante seis anos. O Tribunal Constitucional admite a trámite
o recurso de amparo e na peza separada de suspensión acórdase non haber lugar á suspensión
da pena de inhabilitación especial para o exercicio da patria potestade, “dada a singular preeminencia
do interese xeral presente no caso, cal é a preservación e defensa do interese da menor, contemplado
este tanto desde o prisma da duración da pena de inhabilitación imposta, como se se atende, significadamente,
á natureza dos feitos polos cales foi condenado o recorrente. Ponderando o interese
xeral na defensa e na prevención de riscos para os menores -evitando que se poida producir unha perturbación
grave dos seus dereitos fundamentais-, coa intensidade e o carácter do prexuízo que comporta
a inhabilitación especial aludida, debe prevalecer, inconcusamente e tras unha sentenza condenatoria,
a defensa da menor, sen que, caso de que se outorgue o amparo, o prexuízo irrogado pola
execución desa pena permita considerar que o recurso mantido perante ese tribunal perdese a súa
finalidade ou resultase inoperante” (fundamento xurídico 3º do citado auto).
O tratamento penal da violencia contra as mulleres