pdf - Consello da Avogacía Galega

O Ministerio de Traballo e Asuntos Sociais, ao aprobar o II Plan integral contra a violencia
doméstica, en maio de 2001, e con vixencia ata o ano 2004, fai referencia a esa cuestión.
Así, dentro do punto relativo ás medidas lexislativas e procedementais, e co obxectivo
de establecer un marco legal que permita protexer as posibles vítimas dos actos violentos
e sancionar a aqueles que cometen tales actos, presenta, entre as propostas de
actuación, que o Ministerio de Xustiza “inste a Fiscalía Xeral do Estado a que estableza
as medidas necesarias encamiñadas a que, nas causas relacionadas con delitos de violencia
doméstica, o Ministerio Fiscal impulse especialmente o procedemento, a adopción
de medidas cautelares e, en xeral, o seguimento do caso. Todo isto co fin último de evitar
ao máximo o arquivo de actuacións neste tipo de procedementos”. 174
As boas intencións por parte do Ministerio de Asuntos Sociais son encomiables aínda que
non debemos esquecer que xa a Circular 1/1998, sobre intervención do Ministerio Fiscal
na persecución dos malos tratos no ámbito doméstico e familiar, instaba os fiscais a actuaren
con contundencia e que xa a Instrución 3/1988 pretendera os mesmos obxectivos. 175
FALCÓN CARO refírese ás devanditas instrucións por parte da Fiscalía con gran dureza,
sinalando que “resulta insólita a existencia desta circular; realmente, non debería ter
sido necesaria a súa publicación. A instrución que se formulou dez anos antes debeu ser
suficiente; o Informe da Comisión de Relacións co Defensor do Pobo e dos Dereitos
Humanos encargada do estudo da muller maltratada, publicado no Boletín Oficial das
Cortes Xerais de data 12 de maio de 1989, que, ademais de estudar este problema,
recomendou unha serie de accións para realizar, non só debeu ser un exemplo da preocupación
que por este tema se estaba a xerar. Ter que recordar algo só é consecuencia
de que se esqueceu. Tiveron que ser moitas mortes as que fixeron espertar a memoria
da realidade dun problema persistente, non intermitente nin desaparecido”. 176
A crítica á inhibición do ministerio público agudízase se temos en conta a capacidade de
dirixir a actuación deste por parte do poder executivo e a súa consideración como órgano
público encargado da acusación penal que ten como función exercer a posición activa
na maioría dos procesos, o cal lle adxudica mesmo a posición de maior importancia
na estrutura do axuizamento penal actual. Quizais os criterios de actuación non foron
transmitidos con suficiente firmeza por parte do executivo, pero, en todo caso, as consecuencias
foron nalgunhas ocasións irreparables. 177
174 Apartado 2.6 do II Plan Integral contra a violencia doméstica, aprobado en Consello de Ministros do
Estado español do 11 de maio de 2001.
175 O Consello de Ministros do 7 de maio de 2004 aproba un “plan de medidas urxentes” para frear as
agresións a mulleres. O plan consta de dez medidas urxentes entre as que figura que o Goberno insta
o Fiscal Xeral para que os representantes do ministerio público lles dean prioridade aos delitos de violencia
doméstica. Xornal El País, 8 de maio de 2004, p. 35. Xornal La Voz de Galicia, 8 de maio de
2004, p. 19.
176 Falcón Caro, M.. C.: Malos tratos habituales a la mujer, Bosch, Barcelona, 2001, p. 11200.
177 En palabras de X. Ferreiro Baamonde, “A contradición ponse de manifesto cando se contempla que a
actividade do Ministerio Fiscal se desenvolve diante do poder xudicial e ao seu carón, pero que, pola
contra, aparece conducido por unha cabeza xerárquica designada polo poder executivo que establece
os criterios que se deberán reflectir na actividade funcional encomendada”; Ferreiro Baamonde, X.: Las
partes del proceso penal y la intervención de la víctima, Departamento de Dereito Público Especial,
Facultade de Dereito, Universidade da Coruña, 1998, p. 98. Tese de licenciatura non publicada.
O tratamento penal da violencia contra as mulleres
83