pdf - Consello da Avogacía Galega

do na sociedade e con claras manifestacións en todos os ámbitos, pero si lle corresponde
paliar e non inhibirse ante unha das máis crueis manifestacións dese conflito, como é
a violencia de xénero 144 .
A súa inhibición contribuiría a perpetuar a consideración de que o exercicio da violencia
está lexitimada, que a violencia é algo consubstancial nas relacións entre os seres humanos.
Promover a non-intervención dos instrumentos penais ante tales condutas é lexitimar,
desde as máis altas esferas xurídicas, a situación de desigualdade en que se desenvolven
os individuos dun e outro sexo, permitir a máis grave manifestación desa desigualdade,
e isto porque a súa persistencia nos fai destruírnos a todos, ás agredidas sobre todo,
pero tamén aos agresores, e á sociedade que permite e consente que cada ano se reproduzan
as cifras de mulleres mortas sen que se visualice un mínimo grao de solución; a
vixencia e respecto ao estado de dereito non pode permitir esta tolerancia e abstención.
A loita contra a desigualdade correspóndelles a outros sectores do ordenamento xurídico,
pero a loita contra a impunidade de condutas que someten as vítimas a continuos
episodios de sufrimento físico ou psíquico foi historicamente competencia do sistema
penal, e non existe ningún fundamento que lexitime a súa inhibición.
En palabras de Mir Puig “só as prohibicións e mandatos fundamentais para a vida social
merecen adoptar o carácter de normas penais, só as infraccións de tales normas merecen
a consideración de delitos. As normas penais máis indiscutibles, as que integran o
núcleo do dereito penal, contan cunha tradición inmemorial e conseguiron un profundo
arraigo na conciencia social.” 145
dos a través das regras da alianza e da filiación. Nas sociedades tradicionais, a economía moral da
ocupación dos coidados, a economía sexual inscrita nas regras da procreación e a forma da regulamentación
da economía doméstica, constitúen un contrato de xénero que esixe das mulleres a entrega
obrigada do corpo e do tempo á atención dos outros. A sobrevaloración da economía moral da familia
e do servizo aos outros, que situou de forma diferencial os dous sexos, tende hoxe a pór en tea de
xuízo a prevalencia dun modelo cultural procurando un intercambio racional simétrico a través da
negociación das atribucións morais, económicas e sexuais”. Angeli, F.: Libertá femminile e violenza
sulle donne: Istrumenti di lavoro per interventi con orientamenti di genere, Milán, 2000, p. 50.
144 Ao fío desta cuestión quixera destacar a crítica, por acertada, efectuada por Díaz Pita e Faraldo
Cabana, á LO 14/1999, do 9 de xuño, de modificación do Código Penal de 1995, en materia de protección
ás vítimas de malos tratos e da Lei de axuizamento criminal, para os cales este constitúe un
suposto máis en que a falta de investimento público provoca o empeoramento de situacións que se
deixan, en último termo, en mans do dereito penal para a súa resolución. Para as devanditas autoras
“a crítica non debe recaer nos efectos que estas normas producen, apreciados como ilexítimos... a crítica
fundamental (e isto é o que converte estas normas en simbólicas) reside, precisamente, en que
non producen ningún... Resulta unha lei gratuíta porque se encadra dentro dunha serie de accións previstas
polo Goberno para paliar a problemática da violencia doméstica. Mentres a reforma penal se
leva acabo con relativa rapidez, as partidas orzamentarias do 2º Plan gobernamental contra a violencia
doméstica destinan máis diñeiro que o primeiro pero para utilizar no dobre de tempo, o cal constitúe,
evidentemente, unha redución de feito do orzamento destinado a esta cuestión. A utilización de
leis penais substitúe así o investimento público como solución do problema”. “La utilización simbólica
del derecho penal en las reformas del Código Penal de 1995” en Revista de Derecho y Procesal Penal,
Aranzadi, 2002, pp. 127 e 147.
145 Mir Puig, S.: El derecho penal en el Estado social y democrático de derecho, Ariel Derecho, Barcelona,
1997, p. 155.
O tratamento penal da violencia contra as mulleres
73