pdf - Consello da Avogacía Galega

Viría ser o mesmo que absterse de impor unha sanción penal ante unha grave conduta
delituosa que atentase contra o patrimonio, ante a constatación de que o autor desenvolveu
a súa vida anterior en condicións de insuficiencia económica, sobre a base de que
a súa mellor situación económica evitaría a perpetración do delito, e sobre a necesidade
de que os poderes públicos procedesen a instaurar medidas que permitan que os cidadáns
desenvolvan a súa existencia en condicións máis dignas.
A sociedade aínda tería que evolucionar moito máis para chegar a admitir tal pronunciamento
como válido. O debate sobre a “penalización-despenalización” sempre utilizou
exemplos afastados de bens xurídicos como a vida ou a integridade, e a problemática da
violencia contra as mulleres vulnera os devanditos bens esenciais. Como afirma Morillas
Cueva, “o mantemento da convivencia pacífica a través das pautas establecidas polo
estado social e democrático de dereito esixe protexer penalmente unha serie de bens
xurídicos, poucos pero suficientes para salvagardar a liberdade e o progreso dos individuos
e da colectividade”. Coido que é incuestionable que a vida ou a integridade física
ou psíquica das persoas que se poida vulnerar a través do exercicio da violencia habitual
constitúe un deses poucos bens xurídicos. 138
A cuestión radica en por qué tales pronunciamentos resultan válidos mesmo cando a
conduta delituosa afecta un ben xurídico tan necesitado de protección como é a integridade
das persoas, sobre todo cando se constata que as devanditas posturas despenalizadoras
non se producen cando o ben xurídico é a propiedade, ben necesitado de protección
pero en todo caso carente da importancia do anterior suposto. Probablemente a
constatación de que na maior parte dos supostos as vítimas sexan mulleres e a súa posición
na estrutura social sexa un factor determinante desa diferenciación de criterio. 139
Algún autor aínda foi máis alá argumentando que o dereito penal non ten como función
resolver conflitos sociais; o dereito penal, a pena, é a última razón, o último argumento
que ten o Estado para o mantemento da orde social, pero non pode recorrer á pena para
a resolución de conflitos sociais, se non quere caer no descrédito; argumento que ten
sido escoitado con frecuencia. 140
Á vista das anteriores consideracións pregúntome se non é realmente contraditorio
observar a reticencia á intervención do sistema penal mostrada por un importante sector
mente. A loita por desterrar a violencia contra as mulleres nas súas diversas manifestacións require a
intervención do dereito penal nos casos máis significativos, pero intervención eficaz do dereito penal
non é sinónimo de castigo a longas penas de prisión”. “Protección penal de la libertad sexual: nuevas
perspectivas”; Ortubay, M.: Análisis del Código Penal desde la perspectiva de género, Emakunde,
Vitoria-Gastéiz, 1998, p. 267.
138 Morillas Cueva, L.: “Aproximación teórica al principio de intervención mínima y a sus consecuencias
en la dicotomía penalización-despenalización” en Revista de la Facultad de Derecho de la Universidad
de Granada, 1983, p. 78.
139 Según afirma E. Bodelón González “o feminismo español utilizou a lexislación penal non como un instrumento
válido de resolución da violencia pero si como un elemento de denuncia. ¿como podía ser
que aquel instrumento que se dicía protector dos bens xurídicos supremos do ordenamento xurídico
non ofrecese protección á maior parte das vulneracións dos dereitos que sofre a metade da poboación?”;
Bodelón González, E.: “Género y Sistema Penal” en Sistema penal y problemas sociales, Tirant
lo Blanch, Valencia, 2003, p. 472.
140 Cuesta Aguado, J. de la: La protección de la mujer en la familia, Páginas, Madrid, 1992, p. 48.
O tratamento penal da violencia contra as mulleres
71