pdf - Consello da Avogacía Galega

E.- A introdución da perspectiva de xénero na análise
dogmática do delito de violencia habitual
Instalarse nun marco teórico e utilizar os seus paradigmas coma se fosen os únicos posibles
ten necesariamente como consecuencia o apoiarse nunha serie de coñecementos
cuxa frecuencia nos fai pensar na súa lexitimación como únicos, indiscutibles e inamovibles.
Porén, un exame profundo e arredado das concepcións historicamente arraigadas
que situaban o exercicio da violencia como un atentado máis contra as persoas, exenta
de connotacións específicas, fará visible a vinculación entre o impacto da violencia contra
as mulleres e a situación de profunda desigualdade social en que aínda se desenvolve
a vida de moitas delas e dos seus fillos e fillas menores. A propia invisibilidade
desta vinculación tivo como consecuencia a ocultación da gravidade da violencia, apoiada
nunha cultura de silencio e de negación do alto custo que as súas consecuencias
teñen producido.
En 1993 o Banco Mundial estimou que “as mulleres de entre quince e corenta e catro
anos de idade perden máis anos saudables de vida debido á violación e á violencia
doméstica que debido ao cáncer de mama, o cáncer de colo de útero, o parto, as enfermidades
cardiovasculares, a sida, a infección de vías respiratorias, os accidentes automobilísticos,
ou a guerra” 92 .
O Informe sobre Poboación Mundial do ano 2000, ao analizar o cómputo do custo que
supón a “desigualdade de xénero” no apartado relativo á “violencia de xénero”, afirma
que “os gastos mundiais que causan a violencia e o abuso por motivos de xénero son de
difícil determinación. Abranguen os gastos directos de, por exemplo, o tratamento dos
efectos da violencia sobre a saúde, a enfermidade, a ausencia ao traballo, a aplicación
das leis e a protección, o albergue, a disolución do matrimonio, a pensión de alimentos
para os nenos, e todas as demais consecuencias de adaptarse ao abuso ou escapar
deste. Estes custos tamén abarcan os gastos indirectos de impedir que as mulleres traballen
ou efectúen outras contribucións”. 93
A erradicación da violencia contra as mulleres, sobre todo cando se converte nun modo
habitual de conduta e preside as relacións dos membros dalgunhas familias, constitúe un
obxectivo ineludible se lles queremos ofrecer ás novas xeracións algo máis que a mera
proclamación do principio de igualdade, por moi importantes que fosen os pasos dados
no ámbito lexislativo e de desenvolvemento do principio ata a data, e xa non só do citado
principio, senón da súa natural consecuencia, como é a vixencia do principio de nondiscriminación
por razón de sexo. Pero é evidente que os mecanismos establecidos ata
a data resultaron claramente ineficaces; por iso é imprescindible modificar o método de
traballo, en definitiva, as regras do xogo, e un dos camiños constitúeo precisamente o
feito de introducir a perspectiva de xénero no estudo das causas, dos motivos e das posibles
solucións a unha problemática con importantes repercusións xurídicas, sobre todo
no ámbito penal. Faise inevitable non só o exame dos actos que poidan ser obxecto de
xulgamento, senón a análise do contexto en que tales actos se producen e o inevitable
influxo das especiais condicións de desigualdade en que aínda se desenvolven moitas
persoas.
92 Banco Mundial: Informe sobre Desenvolvemento Mundial, 1993.
93 Nacións Unidas: Informe sobre Poboación Mundial 2000. Punto 5º: Cómputo do custo da desigualdade
de xénero. http://www.unfpa.org/swp/2000.
O tratamento penal da violencia contra as mulleres
53