pdf - Consello da Avogacía Galega

44
certo grao, na forza ou na ameaza de facer uso dela. A familia é un sistema de poder
como outro calquera, e cando unha persoa non encontra outro recurso, existen moitas
probabilidades de que utilice a violencia para manter o seu poder; en definitiva, que a violencia
viría ser un recurso para conseguir o que se desexa; a teoría do intercambio toma
prestado da psicoloxía da aprendizaxe o principio de que todos os seres humanos buscan
o reforzo e evitan o castigo. Un individuo que lle proporciona reforzo a outro, fórzao
a cumprir cunha obrigación e, polo tanto, débelle proporcionar ao primeiro beneficios; se
fose doutro xeito, a interacción interromperíase. Segundo esta teoría, se se viola o “principio
distributivo da xustiza”, é moi probable que se incremente a rabia, o resentimento,
o conflito e a violencia.
Á vista desta descrición, pregúntome se estas últimas teorías non están esquecendo que
existe unha orde xurídica que sanciona os membros da familia que fan uso da violencia
e que se constitúe nun dos principios básicos sobre os que se asenta o Estado de
Dereito.
Por último, dentro das distintas explicacións do exercicio habitual da violencia contra as
mulleres, figura a teoría feminista; para esta perspectiva teórica, a violencia é o reflexo
da relación desigual de poder nas relacións entre as mulleres e os homes, podéndose
encontrar a raíz da violencia na dimensión de dominio e poder masculino na nosa sociedade;
o estado de subordinación no que se encontran as mulleres na maioría das sociedades
condiciónaas a sufrir o abuso de poder. Segundo esta teoría, é indispensable considerar
o constructo de xénero, que fai referencia ás construcións sociais que conteñen
conceptos do si mesmo, trazos psicolóxicos e roles familiares, ocupacionais ou políticos
asignados de forma dicotómica aos membros de cada sexo.
Para BERGALLI e BODELÓN, a antropoloxía social demostrou que as diferenzas entre
homes e mulleres, que se manifestan como nocións antagónicas, non dependen da natureza
biolóxica de cada sexo, senón que son o resultado de procesos de construción
social mediante os cales se adxudican simbolicamente as expectativas e valores que
cada cultura atribúe aos seus homes e mulleres. A orde simbólica xurdida de semellantes
procesos é a que foi contestada polos estudos sobre o xénero 74 .
Para RUBIO CASTRO, “marcar a diferenza sexual supón unha ruptura lóxica que permite
enfrontarse á historia e á teoría da igualdade. Identificarse, diferenciándose do estatuto
ontolóxico humano xenérico, supón non aceptar esa universalidade desvelando que
a muller non se recoñece nel. Asumir a diferenza significa optar pola realidade; significa
facer evidente como a pesar de que unha e outra vez se repite que nas sociedades
modernas todas as persoas son iguais, que as diferenzas, aínda que existentes, non son
significativas, a diferenza sexual atravesa todos os planos da vida social, política e xurídica
”75 .
Consecuentemente, a perspectiva feminista formula que a análise dos malos tratos debe
facerse dentro do contexto cultural, social, económico e político onde se producen, e que
a análise debe dirixirse non ao exame de por que un concreto suxeito arremete contra a
súa parella, senón a tratar de entender por que os homes en xeral utilizan a violencia
74 Bergalli, R. ; Bodelón, E. “La cuestión de las mujeres y el derecho penal simbólico” en Anuario de filosofía
del derecho, Madrid, Nueva Época, Tomo IX, (1992), p.53.
75 Rubio Castro, A.: Feminismo y ciudadanía, Instituto Andaluz da Muller, Sevilla, 1997, p.21.
O tratamento penal da violencia contra as mulleres