pdf - Consello da Avogacía Galega

42
A vía de análise non sería polo tanto o fenómeno da violencia contra as mulleres, senón
a problemática da violencia familiar, utilizando denominacións como a violencia marital,
violencia de parella en común ou maltrato marital 73 .
Creo que habería que preguntarse se as teorías sociolóxicas non obvian un aspecto relevante
como son as especiais circunstancias de desigualdade económica, laboral e cultural
na que se desenvolven aínda moitas mulleres, condicións que favoreceron, apoiaron
e incluso lexitimaron o exercicio da violencia ata non hai moito tempo, xa non só nos
países en vías de desenvolvemento, senón incluso naquelas sociedades que acadaron
altas cotas de desenvolvemento. Prescindir deste condicionante e reflectir a problemática
como se se tratase dun conflito entre “iguais” supón partir dun presuposto radicalmente
inexacto.
Outra das vías de análise do maltrato no fogar foi a teoría da aprendizaxe social; para os
seus defensores, existe unha importante correlación entre formar parte dunha familia na
que se produciron importantes vivencias de violencia e asumir no futuro o papel de suxeito
activo ou pasivo da violencia. Chegouse a afirmar que maltratar as mulleres é unha
conduta aprendida que se adquire a través dun modelo. Os datos empíricos parecen avalar
que esta conduta se transmite de xeración en xeración; o feito de ser vítima de violencia
parental fai a vítima máis susceptible de que no futuro manteña unha relación
onde se reproduzan esas condutas; as nenas e os nenos, ao observar ou sufrir a violencia
na súa familia, aprenden que as persoas que os aman son as que os maltratan;
que golpear un membro da familia é aceptable e que a violencia é xustificable cando é o
último recurso.
Dentro das teorías da aprendizaxe social, a teoría ecolóxica entende a violencia familiar
baixo as seguintes premisas: o contexto social divídese en macrosistema, que analiza en
que medida as crenzas e os valores culturais inflúen de maneira directa no exercicio da
violencia. Segundo esta teoría, o sistema de crenzas patriarcal contribuiría na incidencia
do maltrato ao xerar nos homes a crenza de que as súas expectativas ou desexos non
poden ser criticados por unha muller. En certos homes este sistema de crenzas xustificaría
a violencia como un medio para conseguir establecer ese dereito natural. En
segundo lugar, o exosistema inclúe as estruturas sociais tanto formais como informais
que inflúen, delimitan e determinan o ambiente no que unha persoa se desenvolve. Os
factores do exosistema que poderían, segundo esta perspectiva, contribuír á aparición
do maltrato serían: o estrés laboral, uns ingresos económicos baixos, o desemprego e a
ausencia de apoio social. En terceiro lugar, o microsistema, que englobaría a unidade
familiar ou o contexto inmediato no cal se produce o maltrato.
A estes condicionantes habería que engadir os factores ontoxenéticos, que son aqueles
referidos ao desenvolvemento individual ou historia de aprendizaxe de cada individuo,
que sería o que cada persoa leva a este contexto social de tres niveis. Ao examinarse a
interacción das características ontoxenéticas co contexto social, pódense predicir os
patróns de conduta dos individuos. Por esta razón, a pesar de que dous homes fosen
criados coas mesmas crenzas culturais, posúan empregos e redes de apoio similares e
igual cantidade de conflitos no ambiente familiar, só un destes homes reaccionará con
violencia neste contexto social, mentres que o outro non. A base desta reacción diferen-
73 Véxase Bosch, E. ; Ferrer, V.: La voz de las invisibles. Las víctimas de un mal que mata, Cátedra,
Madrid, 2002, pp. 176-177.
O tratamento penal da violencia contra as mulleres