pdf - Consello da Avogacía Galega

38
Desde outra perspectiva, púxose de relevo que a afirmación “xénero posúe un valor
semántico unicamente gramatical”, e é cando menos inexacta; esta afirmación parece
ignorar, descoñecer ou tratar de ocultar os outros sentidos, non estritamente gramaticais,
que non só están no uso, senón tamén nos dicionarios 60 .
É obvio que a definición de xénero como conxunto de persoas ou cousas establecido
polos seus caracteres comúns é unánime nos dicionarios máis relevantes e admítese
sen ningunha dúbida a expresión xénero humano como equivalente a humanidade en
todos os ámbitos, tanto académicos como de usos da lingua, e porén, a discrepancia
manifesta na admisión da expresión violencia de xénero, como violencia que exercen os
homes contra as mulleres, como manifestación máis cruel da desigualdade, pode facer
sospeitar da existencia dunha cegueira específica ante novos usos da lingua relacionados
precisamente coa constatación desa realidade difícil de asumir por unha sociedade
democrática e plenamente incompatible cunha conquista social imparable cal é a igualdade
de oportunidades entre homes e mulleres.
Cada vez máis, as opinións a favor da utilización da expresión violencia de xénero animan
a seguir insistindo na admisión xeneralizada do termo. Os expertos que manifestan
a necesidade de diferenciar e definir claramente, e sen ambigüidades, os termos sexo e
xénero optan pola matización entre o concepto sociocultural enraizado nos costumes e
modos sociais, xénero, e o concepto fisiolóxico ou biolóxico, sexo, tal e como se consolidou
na lingua inglesa.
Os testemuños de uso da palabra xénero neste sentido, ou ben de expresións como violencia
de xénero, temas de xénero, perspectiva de xénero, igualdade de xénero, etc., son
abundantes en escritos, documentos ou estudos elaborados nos últimos anos. Así, o ano
1999, declarado “Ano Europeo contra a violencia cara ás mulleres”, propiciou intensas
campañas desenvolvidas nos quince países membros da Unión Europea para promover
a supresión absoluta da tolerancia respecto ao que se deu en chamar violencia de xénero.
É evidente que o que tamén se pretende é a difusión dos termos adecuados para
60 O Diccionario de la Real Academia Española , 20ª ed., Espasa, Madrid, 2001;establece a seguinte
definición de “xénero”: “m. Conxunto de seres que teñen un ou varios caracteres comúns: 1.- Modo ou
maneira de facer unha cousa. 2.- Clase ou tipo ao que pertencen persoas ou cousas. 3.- No comercio
calquera mercancía. 4.- Calquera clase de tea. 5.- Nas artes, cada unha das distintas categorías ou
clases en que se poden ordenar as obras, segundo trazos comúns de forma ou de contido. 6.- Gram.
Clase á que pertence un nome substantivo ou un pronome polo feito de concertar con el unha forma,
e xeralmente só unha da flexión do adxectivo e do pronome. Nas linguas indoeuropeas estas formas
son tres en determinados adxectivos e pronomes: masculina, feminina e neutra. 7.- Gram. Cada unha
destas formas. 8.- Gram. Forma pola que se distinguen os nomes substantivos segundo pertenzan a
unha ou outra das tres clases. 9.- Biol. Conxunto de especies que teñen certo número de caracteres
comúns.” O dicionario académico define posteriormente os seguintes sintagmas: xénero chico, xénero
feminino, xénero literario, xénero masculino, xénero neutro, (obras) de xénero. Soamente tres, polo
tanto, xénero feminino, masculino e neutro, presentan referencia gramatical. En definitiva, das acepcións
que ofrece a Academia de la Lengua Española, tan só a sétima, oitava e novena corresponden
á categoría gramatical, referíndose as acepcións primeira e terceira a persoas, tanto homes como
mulleres. No María Moliner (Moliner, M.: Diccionario de uso del español, Gredos, Leganés, 2001), das
cinco acepcións definidas, tan só a última, a quinta, se refire a xénero gramatical; e no Diccionario del
español actual (Seco, M.; Andrés, O. ; Ramos, G.: Diccionario del español actual, Aguilar, Madrid,
1999) das oito acepcións incluídas, tan só unha, a sexta, é de carácter gramatical.
O tratamento penal da violencia contra as mulleres