pdf - Consello da Avogacía Galega

activo compromiso de defensa e promoción das liberdades e dereitos que constitúen o
seu elemento definidor máis esencial” 37 .
Pregúntome se ese activo compromiso de defensa e promoción dos dereitos por parte
do Estado de Dereito, e a súa correspondente obriga positiva de contribuír á efectividade
de tales dereitos, se debilita en certa medida interrogando a poboación española
sobre o grao de permisividade dunhas condutas que atentan contra a integridade física
e moral das persoas, neste caso as mulleres, parecendo deste modo concederlle certa
relevancia a algunha posible “pretensión subxectiva do cidadán” 38 . Sen querer magnificar
a importancia desta cuestión, considero que é destacable que os poderes públicos,
e neste caso o Ministerio da Presidencia como autor das citadas enquisas, aínda poidan
considerar como susceptible de ser tida en conta a opinión dun posible sector da cidadanía
a favor de considerar “permisible” o exercicio da violencia contra as mulleres e en
todo caso estratexia frontalmente contraria á consideración de que a violencia contra as
mulleres é un “problema de Estado” 39 .
O Barómetro de outubro de 2002 volve a realizarlle unha batería de preguntas á poboación
relativas á problemática da violencia nos fogares españois, e delas despréndese
unha valoración da problemática que a asocia unicamente, ou maioritariamente, á concorrencia
dunha serie de factores que adoitan relacionarse con ambientes marxinais. O
Centro de Investigacións Sociolóxicas, na súa enquisa, interroga a poboación sobre o
que considera como causas determinantes ou especialmente influentes do exercicio da
violencia dentro dos fogares españois, ofrecendo como alternativas o abuso do alcohol,
37 Blanco Valdés, R. L.: Introducción a la Constitución de 1978, Alianza, Madrid, 1998, p. 47.
38 Blanco Valdés, R. L.: Introducción a la Constitución de 1978, Alianza, Madrid, 1998, páx. 48, engade:
“por dicilo agora coas precisas palabras do Tribunal Constitucional na súa sentenza 53/1985 do 11 de
abril, «os dereitos fundamentais son os compoñentes estruturais básicos, tanto do conxunto da orde
xurídica obxectiva como de cada unha das ramas que o integran, en razón de que son a expresión
xurídica dun sistema de valores que, por decisión do constituínte, ha de informar o conxunto da organización
xurídica e política; son, en fin, como di o artigo 10 da Constitución: “o fundamento da orde
xurídica e da paz social». Da significación e finalidades destes dereitos dentro da orde constitucional
despréndese -continúa o supremo intérprete da Constitución- que a garantía da súa vixencia non pode
limitarse á posibilidade do exercicio de pretensións por parte dos individuos, senón que ha de ser asumida
tamén polo Estado. Por conseguinte, conclúe o Tribunal, da obriga negativa do Estado de non
lesionar a esfera individual ou institucional protexida polos dereitos fundamentais, senón tamén a obriga
positiva de contribuír á efectividade de tales dereitos, e dos valores que representan, aínda cando
non haxa unha pretensión subxectiva por parte do cidadán”.
39 O 30 de abril de 1998, o Consello de ministros do Goberno do Estado español aprobou o I Plan de
Acción contra a Violencia contra a Muller, no que se establece: “A violencia contra as mulleres é un
problema de Estado. O Estado constitúeno os cidadáns e cidadás, os diferentes poderes, a sociedade
civil e as distintas administracións; é dicir, todos os estamentos sociais. En consecuencia, a todos
estes estamentos afecta a resolución do grave problema que nos preocupa ou, dito doutra forma, acabar
coa violencia é cousa de todos”. I Plan de Acción contra a Violencia Doméstica 1998-2000, Instituto
da Muller. http://www.mtas.es/mujer. Na actualidade está vixente o II Plan Integral contra a Violencia
Doméstica 2001-2004, aprobado no Consello de ministros do 11 de maio de 2001; II Plan Integral contra
a Violencia Doméstica 2001-2004. Véxanse as conclusións da macroenquisa elaborada polo
Instituto da Muller en Vives, I. “Las políticas públicas desde la administración del Estado”, en La violencia
contra las mujeres. Realidad social y políticas públicas.UNED, Madrid, 2001, p. 89.
O tratamento penal da violencia contra as mulleres
29