pdf - Consello da Avogacía Galega

24
de protección da orde penal; ou se os malos tratos exercidos sobre o cónxuxe 20 eran
concibidos como condutas non necesitadas dunha especial intervención ou incluso susceptibles
dun elevado grao de tolerancia; ou polo contrario, se a resposta era afirmativa
e a protección deses intereses obtiña resposta suficiente a través do seu castigo pola vía
da aplicación doutros tipos penais, ¿cal foi o motivo para a creación dun tipo penal específico?
A afirmación de que ata ese momento a sociedade española non consideraba necesario
lexitimar a presenza dun mecanismo coactivo de tan graves consecuencias como o
dereito penal ante o exercicio da violencia dentro dos fogares, sobre todo cando as vítimas
eran mulleres, creo que é integramente correcta a pesar de que custe recoñecelo.
Afondar na tarefa da busca das razóns ou motivos que expliquen un rexeitamento histórico
da punición do exercicio da violencia contra as mulleres é quizais o camiño máis
adecuado para tratar de entender por que neste país faleceron máis de 600 mulleres nos
últimos oito 21 anos a mans dos seus maridos ou compañeiros, e máis de cincuenta e
cinco mil denuncien que foron agredidas nos seus fogares no ano 2005, sen que se utilicen
mecanismos claramente efectivos contra esta lacra, e que constantemente se trate
de acudir á reforma dentro do ámbito da resposta penal como principal reacción a esa
problemática, a pesar das claras limitacións da súa aplicabilidade 22 .
20 Non debemos esquecer que a violencia exercida sobre os cónxuxes constitúe unha afirmación formulada
en termos neutros que esquece a realidade social do noso país e dos países do noso contorno,
na que no 98% dos casos a violencia exercida no ámbito familiar é sufrida polos cónxuxesmulleres.
Durante o ano 2001, presentáronse 24.158 denuncias de mulleres aos seus maridos ou
“compañeiros”, no ano 2002 a cifra ascendeu 43.313 denuncias, se ben é necesario ter en conta
que ata o ano 2002 só se incluía o cónxuxe e a parella de feito; a partir desa data inclúese tamén
o ex-cónxuxe e o ex-compañeiro. En canto ao ano 2003, a cifra aumentou ata 50.088, no ano 2004
ascendeu a 57.527 e de xaneiro a outubro de 2005 contabilizáronse 50.754 denuncias. Fonte:
Elaboración do Instituto da Muller, Ministerio de Asuntos Sociais, segundo datos facilitados polo
Ministerio do Interior. No País Vasco e Cataluña soamente se inclúen datos en relación coas denuncias
presentadas ante os corpos e forzas de seguridade do Estado. Datos dispoñibles en:
http://www.mtas.es/mujer/mcifras/principa.htm. Malia iso, cómpre ter en conta que non existen datos
fidedignos sobre o alcance real desta problemática. Seguindo a Villavicencio Carrillo, P. ; Sebastián
Herranz, J.: Violencia doméstica: su impacto en la salud física y mental de las mujeres, Instituto da
Muller, Madrid, 1999, p. 31, “non se elaborou aínda en España ningún estudo sistemático sobre a
extensión e alcance da violencia contra a muller, nin por parte do Instituto da Muller nin por ningún
outro centro estatal. Tan só dispoñemos de cifras publicadas na prensa e de estudos realizados por
algunhas organizacións. Ademais, estes datos xeralmente sácanse dos casos máis graves; por
exemplo, de mulleres que presentan denuncias e das casas de acollida para mulleres maltratadas”.
Véxase tamén o diario El País, 24 de abril de 2004, p. 27.
21 Dato estimativo extraído de La Voz de Galicia, 24 de abril de 2004, p.17. O diario chama a atención
sobre a cifra facilitada polo Observatorio da Violencia, segundo o cal, en España hai dous millóns de
mulleres que foron maltratadas.
22 Para Jiménez García, J.: “La habitualidad en el maltrato físico y psíquico. Evolución legislativa y jurisprudencial
del Art. 153 Código Penal” en La violencia en el ámbito familiar. Aspectos sociológicos y
jurídicos, Consello Xeral do Poder Xudicial, Madrid, 2001, p. 107: “O sistema de xustiza penal non pode
continuar sendo un factor de multiplicación da desigualdade social”.
O tratamento penal da violencia contra as mulleres