pdf - Consello da Avogacía Galega

nenas ou das mulleres, causando en consecuencia un maior coidado ou limitación respecto
de con quen se anda 12 , por onde e a que horas.
Todas estas expresións de violencia contra as mulleres constitúen a manifestación máis
clara da relación de desigualdade existente entre homes e mulleres que afecta a toda a
organización da sociedade, e que foi denominada co termo de violencia de xénero. Os
mecanismos para facer invisible ou dificilmente cuantificable o exercicio desta violencia 13
resultaron sumamente eficaces ao longo da historia. Como expuxo FERRAJOLI, o clásico
principio liberal formulado por John Stuart Mill, segundo o cal sobre o propio corpo e
sobre a propia mente cada individuo é soberano, resulta violado para as mulleres moito
máis que para os homes 14 .
Porén non todas as agresións teñen a mesma gravidade, nin a resposta que a sociedade
debe dar ha de ser a mesma. Cando a violencia se manifesta a través de condutas
que converten a vida cotiá dunha muller nun espazo de terror, a sociedade en xeral e o
ordenamento xurídico en particular teñen que reaccionar a través de instrumentos eficaces
que non faciliten a impunidade dos agresores.
Nos últimos anos constatouse non só a alarma social que producen esas condutas,
senón incluso con maior intensidade a alarma que produciu na sociedade a impunidade
na que se desenvolven os autores, a incapacidade por parte da Administración de
11 Véxase a sentenza n.º 104/92, do 3 de marzo, do Xulgado de Primeira Instancia de Ibi (Alacante), que
declara ilícitos, por seren contrarios ao principio de igualdade, os anuncios publicitarios de xoguetes
da empresa FEBER, S.A., emitidos por TVE.
12 A xuízo de E. Bodelón, “foi utilizada no Estado Español a traxedia de Alcàsser (o secuestro, violación
e asasinato de tres mozas) para propoñer, desde sectores conservadores, o endurecemento das políticas
penitenciarias, o control social das mulleres novas e da súa sexualidade” no Bodelón, E.:
“Cuestionamento da eficacia do dereito penal con relación á protección dos intereses das mulleres” en
Jornadas de análisis del Código Penal desde la perspectiva de género, Emakunde, Vitoria-Gasteiz,
1998, p. 197.
13 A Declaración 47/104 da Asemblea Xeral das Nacións Unidas consagrou a definición de violencia contra
as mulleres, comprendendo todo tipo de violencia, física, sexual e psicolóxica, baseada no xénero,
que afecte indistintamente á vida pública ou privada.
“As definicións de xénero sinalan, na súa forma elemental, un accidente gramatical que serve para indicar
o sexo das persoas. A breve referencia utilizada polos dicionarios nas súas entradas asocia sexo a
xénero, cunha fórmula común: «o pertencente ao masculino-feminino». Baixo a súa aparencia neutral
agáchanse outros labirintos. Para Lourdes Benería, concíbese o «xénero» como unha categoría explicativa
capaz de desentrañar as relacións sociais que se ocultan tras o sexo biolóxico. A categoría xénero
caracterízase por: «Un conxunto de crenzas, trazos persoais, actitudes, sentimentos, valores, condutas
e actividades que diferencian o home da muller a través dun proceso de construción social que
ten varias características. Como proceso histórico que se desenvolve a distintos niveis, tales como o
estado, o mercado de traballo, as escolas, os medios de comunicación, a lei, a familia e a través das
relacións interpersoais. En segundo lugar, este proceso supón a xerarquización destes trazos de actividades,
de tal modo que aos que se definen como masculinos normalmente se lles atribúe maior valor»”;
Murillo, S.: El mito de la vida privada, Siglo Veintiuno de España Editores, Madrid, 1996, p. 14.
14 Prólogo de L. Ferrajoli a Pitch, T.: Un derecho para dos. La construcción jurídica de género, sexo y
sexualidad, Trotta, Madrid, 2003, p. 11.
O tratamento penal da violencia contra as mulleres
21