pdf - Consello da Avogacía Galega

170
que ver coa violencia habitual que se pretendía mellorar; realmente o lexislador neste
aspecto quizais desviou a necesaria perspectiva. E aínda que o presente estudo está referido
ao delito de violencia habitual, agora artigo 173.2 do Código Penal e a súa modificación
en canto aos novos suxeitos pasivos, é necesario manifestar agora que a modificación
operada nel e a ampliación extensiva a outros supostos que en nada coinciden coa
violencia que afecta ás mulleres, aos menores e incluso aos anciáns no ámbito familiar,
desvirtuou o desenvolvemento lexislativo que tivo o tipo delituoso, provocando importantes
desaxustes nos tipos penais próximos como este de nova creación, que castiga os
malos tratos ocasionais a que fai referencia o novo artigo 153 do Código Penal.
A crítica á perspectiva do lexislador estriba na pretendida xeneralización do exercicio da
violencia como algo consubstancial ao xénero humano, no que poden ser considerados
como suxeitos pasivos multiplicidade de persoas en circunstancias diferentes, condutas
que deberán ser consideradas como iguais á hora do seu axuizamento, prescindindo por
tanto da propia natureza e especificidade da violencia contra as mulleres, problemática
que pola súa propia virulencia, gravidade e características debera, ao meu xuízo, ter un
tratamento específico no noso sistema penal. 394
En todo caso, e mesmo cando o presente texto non podería abarcar unha análise en profundidade
das reformas acontecidas nos anos 2003 e 2004, sobre todo atendendo ás
importantes modificacións levadas a cabo pola Lei orgánica 1/2004, do 28 de decembro,
de medidas de protección integral das vítimas da violencia de xénero, si procede valorar
se o noso lexislador abandonou ou non a dinámica reprochada ao longo deste texto en
relación cunha histórica e intensiva aplicación do principio de intervención mínima cando
se trataba de axuizar condutas que atentaban maioritariamente contra as mulleres, para
iniciar o camiño da reforma permanente, da busca imparable de mecanismos de sanción
ante un fenómeno que puxo en tea de xuízo a capacidade da administración do Estado
para resolver conflitos graves e persistentes por requirir un exame profundo das causas
e unha intervención especialmente dirixida ás raíces; isto é, á desigualdade.
E para valoralo é necesario prescindir desa perspectiva, desa orientación, hoxe minoritaria,
que parte da consideración de que a violencia contra as mulleres non existe ou que
a violencia contra as mulleres só é un dato estatístico, ou, dito doutra forma, que a violencia
dos homes contra as mulleres é un fenómeno sexualmente neutro, subsumible no
tipo xenérico de violencia no seo da familia. E digo minoritaria, aínda que fose asumida
polo lexislador, porque a comunidade científica é practicamente unánime ao considerar
que a violencia contra as mulleres ten a desigualdade como denominador común.
Partindo desta última consideración, é imprescindible analizar cal foi o vehículo que o
dereito utilizou para afrontar a desigualdade. Creo que se pode afirmar que o lexislador
español elixiu a opción neoliberal que considera que para nivelar a desigualdade histórica
e combater a violencia, o Estado debe promover a intervención punitiva, eficaz e contundente
como solución máis idónea e eficaz; opción neoliberal que prescindiu desa
segunda visión alternativa que entende que os homes e as mulleres se aproximan aos
dilemas éticos de maneira diferente e que o problema debe ser atacado a través dunha
menor utilización do dereito penal, sen descartalo para os supostos máis extremos, pero
394 No mesmo sentido maniféstase B. del Rosal Blasco: “La regulación de la violencia habitual en el ámbito
conyugal o en el de las relaciones de pareja en el Código Penal: legislación vigente y propuestas
de reforma”, Congreso de violencia doméstica, Consello Xeral do Poder Xudicial, Madrid, 2004, p. 343.
O tratamento penal da violencia contra as mulleres