pdf - Consello da Avogacía Galega

156
ou sufrimento, o dato fundamental radica na capacidade de humillar, con independencia
de que o suxeito pasivo se sinta ou non humillado ou envilecido, pois basta con que a
acción produza obxectivamente humillación ou envilecemento das persoas. 368
En canto á resposta do noso Tribunal Constitucional, é importante resaltar o esforzo destinado
a delimitar o ámbito de protección constitucional da integridade moral, como manifestación
do dereito á inviolabilidade da persoa, que protexe todas as persoas fronte a
“ataques dirixidos a lesionar o seu corpo ou o seu espírito” e “contra toda clase de intervención
neses bens que careza do consentimento do seu titular” (sentenza do Tribunal
Constitucional, do 27 de xuño de 1990). 369 Con vistas a garantir a integridade moral, a
xurisprudencia constitucional estableceu que se proscriben os “actos violentos contrarios
á vontade dunha persoa” que veñen transformala nun “simple instrumento” (sentenza do
Tribunal Constitucional do 11 de abril de 1985), 370 e tamén “calquera violencia de carácter
intimidatorio”, mesmo se derivada do dereito constitucional á liberdade de pensamento,
que de manifestarse “de forma coercitiva suporía unha lesión do ben xurídico integridade
moral” (sentenza do Tribunal Constitucional do 29 de xaneiro de 1982). 371
Foron frecuentes, ademais, as resolucións referidas á integridade moral no ámbito penitenciario,
concernentes á posible provocación dun sufrimento de especial intensidade ou
dunha humillación ou envilecemento do suxeito pasivo 372 , concibindo o “trato degradante”
como “aquel que xera na vítima sentimentos de terror, angustia e inferioridade susceptibles
de humillala, envilecela e, eventualmente, de quebrantar a súa resistencia física
ou moral”. 373
Tamén o Tribunal Supremo recolle esta última conceptuación sinalando a súa adecuación
á definición dada polo Tribunal de Estrasburgo, e resolvendo un suposto de vulneración
da integridade entre particulares. 374
A análise das distintas posturas doutrinais e xurisprudenciais, tanto dentro do ámbito
penal como constitucional permítenos, polo menos, chegar a dúas conclusións: a primeira,
que, tal e como foi reiteradamente sinalado pola doutrina, a determinación do contido
da integridade moral constitúese nunha tarefa de gran dificultade; pero en todo caso,
e en segundo lugar, pódese concluír que a situación de grave humillación na que se ven
inmersas as vítimas é o elemento unanimemente recoñecido por todos os autores ante
a consumación de calquera dos posibles atentados contra a integridade moral. 375
368 Véxase Muñoz Sánchez, J.: Los delitos contra la integridad moral, Tirant lo Blanch, Valencia, 1999, p. 36.
369 RTC 1990\120.
370 RTC 1985\53.
371 RTC 1982\2 Véxase De la Cuesta Arzamendi: “Torturas y otros atentados contra la integridad moral”,
Estudios penales y criminológicos XXI, Universidade de Santiago de Compostela, 1998, p. 70.
372 Véxase STC 65/1986, do 22 de maio; STC 2/1987, do 21 de xaneiro; STC 89/1987, do 3 de xuño; STC
120/1990, do 27 de xuño; STC 137/1990, do 19 de xullo; STC 150/1991, do 4 de xullo.
373 RTC 333/1997, Auto do 13 de outubro de 1997.
374 Sentenza do Tribunal Supremo 1122/1998, do 29 de setembro.
375 Para Muñoz Conde, “a determinación do contido mínimo da integridade moral resulta unha cuestión
altamente complicada, dada a ausencia de definicións ao respecto... pola súa gran similitude co con-
O tratamento penal da violencia contra as mulleres