pdf - Consello da Avogacía Galega

Inhumanas ou Degradantes e o artigo 1 da Convención contra a Tortura e Tratos ou
Penas Crueis, Inhumanas ou Degradantes. 356
O Código Penal de 1995 contén un Título, o VII, dedicado aos delitos contra a integridade
moral. É a primeira vez, tanto no noso ordenamento como nos máis próximos, que se
regula esa figura, por canto non existen precedentes nin en códigos penais españois nin
no dereito comparado. Non obstante, aínda que tanto o Título como os preceptos en particular
son de nova regulación, pódese sinalar como precedente deste, no Código Penal
de 1973, o delito de tortura que aparecía recollido polo artigo 204 bis.
Partindo da análise de todos os delitos comprendidos polo Título VII, advírtese que o ben
xurídico común a todos eles é a “integridade moral”. A doutrina sinalou que a noción de
integridade moral debe poñerse en relación coa noción de “dignidade da persoa”, configurada
esta última como o primeiro dos fundamentos da orde política e da paz social no
artigo 10.1 da Constitución, e isto a pesar da dificultade para delimitar que ha de entenderse
por “integridade moral”. En todo caso, sen esquecer que o sentido da dignidade e
incolumidade da persoa sempre estará presente á hora de identificala, e isto na medida
en que a dignidade da persoa se concibe como un dos valores absolutos da existencia
humana, e como tal no fundamento de moitos dos restantes dereitos. 357
A expresión “integridade moral” devén da Constitución española, que garante no artigo
15, xunto ao dereito á vida, o dereito á integridade física e moral. Non obstante, non é
fácil delimitar o que desde un punto de vista penal debe entenderse por integridade
moral, sobre todo polo difusos que son os seus límites coa dignidade, ou porque mesmo
356 O artigo 1 da Resolución 3.452 dispón: “1.- Para os efectos da presente declaración entenderase por
tortura todo acto polo cal un funcionario público, ou outra persoa a instigación súa, inflixa intencionalmente
a unha persoa penas ou sufrimentos graves, xa sexan físicos ou mentais, co fin de obter dela
ou dun terceiro información ou unha confesión, de castigala por un acto que cometese ou se sospeite
que cometeu, ou de intimidar esa persoa ou outras. Non se considerarán tortura as penas ou sufrimentos
que sexan inherentes ou incidentais a esta, na medida en que están en consonancia coas
regras mínimas para o tratamento dos reclusos. 2.- A tortura constitúe unha forma agravada e deliberada
de trato ou pena cruel, inhumana ou degradante”. Pola súa parte, o artigo 1 da Convención contra
a Tortura e Tratos ou Penas Crueis, Inhumanas ou Degradantes (aprobada pola Asemblea Xeral
das Nacións Unidas o 10 de decembro de 1984, ratificada por España polo Instrumento do 19 de outubro
de 1987, publicado no BOE do 9 de novembro de 1987) dispón: 1.- Para os efectos da presente
convención, entenderase polo termo Tortura todo acto polo cal se inflixa intencionadamente a una persoa
dores ou sufrimentos graves, xa sexan físicos ou mentais, co fin de obter dela ou dun terceiro información
ou unha confesión, de castigala por un acto que cometese ou se sospeite que cometeu, ou de
intimidar ou coaccionar esa persoa ou outras, ou por calquera razón baseada en calquera tipo de discriminación,
cando esas dores ou sufrimentos sexan inflixidos por un funcionario público ou outra persoa
no exercicio de funcións públicas, a instigación súa, ou co seu consentimento ou aquiescencia.
Non se considerarán torturas as dores ou sufrimentos que sexan consecuencia unicamente de sancións
lexítimas, ou que sexan inherentes ou incidentais a estas”.
357 Díaz-Maroto y Villarejo, J.: Sobre la tortura y otros delitos contra la integridad moral en el Código Penal,
ICADE, Madrid, 1999, p. 161. Para V. Grima Lizandra, “a integridade moral é unha manifestación da
dignidade persoal da que forma parte”. Grima Lizandra, V.: Los delitos de tortura y tratos degradantes
cometidos por funcionarios públicos, Tirant lo Blanch, Valencia, 1998, p. 65.
O tratamento penal da violencia contra as mulleres
153