pdf - Consello da Avogacía Galega

150
Recentemente o Informe previo á “Guía contra a violencia doméstica” emitido polo
Consello Xeral do Poder Xudicial 346 , ao que xa se fixo referencia con anterioridade, establece
que “o ben xurídico protexido é a dignidade das persoas no seo da familia. Porén,
con frecuencia, aparecen intimamente ligados a este outros bens igualmente necesitados
de protección, como son a vida e a integridade física e moral”. 347
O Consello Xeral do Poder Xudicial fundamenta a súa interpretación en dúas resolucións
recentes da Sala do Penal do Tribunal Supremo. Na primeira 348 , do 24 de xuño de 2000,
despois de levar a cabo un resumo das modificacións operadas desde a súa introdución
no ano 1989, sinálase que “é preciso abordar o delito de maltrato familiar desde unha
perspectiva estritamente constitucional; a pesar da súa localización sistemática dentro do
Título III do Código Penal relativo ás lesións, o ben xurídico protexido transcende e esténdese
máis alá da integridade persoal ao atentar o maltrato familiar contra valores constitucionais
de primeira orde como o dereito á dignidade da persoa e ao libre desenvolvemento
da personalidade –artigo 10–, que ten a súa consecuencia lóxica no dereito non
só á vida, senón á integridade física e moral con interdicción dos tratos inhumanos ou
degradantes –artigo 15– e no dereito á seguridade –artigo 17–, quedando tamén afectados
principios reitores da política social e económica, como a protección da familia e a
infancia e a protección integral das fillas e dos fillos, do artigo 39. Coherentemente con
este enfoque, o delito que comentamos debe ser abordado como un problema social de
primeira magnitude, e non só como un simple problema que afecta á intimidade da parella...
Pode afirmarse que o ben xurídico protexido é a preservación do ámbito familiar
como unha comunidade de amor e liberdade presidido polo respecto mutuo e a igualdade;
dito máis sinteticamente, o ben xurídico protexido é a paz familiar, sancionando aqueles
actos que exteriorizan unha actitude tendente a converter aquel ámbito nun microcosmos
rexido polo medo e a dominación, porque en efecto nada define mellor o maltrato
familiar como a situación de dominio e de poder dunha persoa sobre a súa parella
e os menores conviventes... o ben xurídico protexido é moito máis amplo e relevante que
o simple ataque á integridade, quedando afectados fundamentais valores da persoa e
danado o primeiro núcleo de toda sociedade como é o núcleo familiar.”
Con posterioridade, a sentenza do Tribunal Supremo do 7 de setembro de 2000 349 , que
tamén serviu de base á interpretación recollida no citado informe, sinala que “a reiteración
de condutas de violencia física e psíquica por parte dun membro da familia, unido
polos vínculos que se describen no precepto, ou que manteña análogas relacións estables
de afectividade, constitúen esta figura delituosa aínda cando illadamente consideradas
de falta, en canto veñen a crear, pola súa repetición, unha atmosfera irrespirable
ou un clima de sistemático maltrato, non só polo que comporta de ataque á incolumidade
física ou psíquica das vítimas, senón esencialmente polo que implica de vulneración
dos deberes especiais de respecto entre as persoas unidas por tales vínculos e pola
nefasta incidencia no desenvolvemento dos menores que están formándose e crecendo
346 Consello Xeral do Poder Xudicial, Madrid, 2001.
347 No mesmo sentido maniféstase Jiménez García, J.: “La habitualidad en el maltrato físico y psíquico.
Evolución legislativa y jurisprudencial del artículo 153 del Código Penal” en La violencia en el ámbito
familiar. Aspectos sociológicos y jurídicos, Consello Xeral do Poder Xudicial, Madrid, 2001, p. 117.
348 Véxase a sentenza do Tribunal Supremo do 24 de xuño de 2000. RX 2000/5792. Fundamento Jurídico IV.
349 Véxase a sentenza do Tribunal Supremo do 7 de setembro de 2000. RX 2000/7925. Fundamento
Jurídico II.
O tratamento penal da violencia contra as mulleres