pdf - Consello da Avogacía Galega

cias máis graves. Ademais, a principal diferenza entre unha e outra forma radica en que a
violencia, cando se realiza de modo habitual, vén motivada ou amparada polas relacións de
poder, o que ten como clara consecuencia que só agride quen pode, non quen quere.
A sociedade busca mecanismos de autodefensa que xustifiquen a existencia de graves
condutas por parte dos seus membros, obviando que a súa propia estrutura constitúe o
xermolo para o desenvolvemento desas condutas delituosas, e isto porque unha vez que
sae á luz nos últimos anos a incidencia desta lacra, a todos e a todas nos custa admitir
que a raíz do problema se encontra na nosa propia organización social.
O desenvolvemento das sociedades occidentais chegou ata cotas tan elevadas e autocompracentes
que lles dificulta aos seus membros asumir a inexistencia de inmunidade
ante realidades incompatibles co nivel de desenvolvemento que se acadou, realidades
que si puidesen ser consideradas inherentes a sociedades máis rudimentarias ou primitivas.
Precisamente esa aparente inmunidade tivo como a súa máis grave consecuencia
a impunidade, a lexitimidade, a comprensión e a tolerancia ante as condutas e ante os
autores destas.
Para os autores que manteñen unha postura contraria á consideración de que sexa a
familia ou as relacións familiares o ben xurídico protexido polo artigo 173.2 do Código
Penal, a principal argumentación estriba en considerar que a utilización do dereito penal
non se constitúe como un instrumento adecuado para protexer a institución familiar,
como soporte básico da estrutura social, apuntando que a súa consideración podería
implicar unha excesiva intervención, non desexada, do Estado na institución familiar se
esta se constituíse como o ben xurídico protexido do delito que castiga a violencia habitual
no seo do ámbito familiar. 331
Desde esta segunda opción de rexeitamento á paz e convivencia familiar como obxecto
de protección neste tipo penal, a pregunta debería formularse cuestionando se o desenvolvemento
nun determinado espazo familiar a través de canles de convivencia máis ou
menos pacíficas constitúe un interese de tanta transcendencia que a súa posible infracción
poida dar lugar á intervención xurídico-penal, sobre todo hoxe en día en que a conceptualización
de “familia” constitúe unha tarefa difícil de delimitar tanto no ámbito do
dereito civil como do penal, atendendo ás distintas e novas formas de familia que a evolución
da estrutura social constituíu, en principio todas susceptibles de protección. 332
331 Véxase Díez Ripolles: Comentarios al Código Penal. Parte especial, Tirant lo Blanch, Valencia, 1997.
p. 417. Para E. Marín de Espinosa Ceballos, “o uso do dereito penal para tutelar a institución familiar,
como soporte ou núcleo importante para a propia existencia da sociedade, non é o instrumento adecuado.
Fundamentar na institución familiar o ilícito deste delito suporía un excesivo intervencionismo
estatal”; Marín de Espinosa Ceballos, E.: La violencia doméstica. Análisis sociológico, dogmático y de
derecho comparado, Comares, Granada, 2001, p. 179.
332 Como sinalaron P. García Álvarez e J. del Carpio Delgado, creo que con gran acerto “debe recoñecerse
que resulta dubidoso que a familia poida ser concibida, como tal, como valor susceptible dunha
abstracta tutela penal distinta á dos seus membros. O simple feito de que puidera admitirse a intervención
do dereito penal na esfera privada para protexer unha hipotética ou mesmo utópica paz familiar
como ben xurídico merecedor e necesitado de protección polo dereito penal parece poñer en perigo
o carácter de ultima ratio do ordenamento xurídico penal. É máis, os que afirman que o que se protexe
é a paz e a tranquilidade familiar parecen confundir o contorno onde se producen estas condutas
co obxecto de tutela delas”; García Álvarez, P. ; del Carpio Delgado, J.: El delito de malos tratos en el
ámbito familiar, Tirant lo Blanch, Valencia, 2000, p. 23.
O tratamento penal da violencia contra as mulleres
145