pdf - Consello da Avogacía Galega

142
Sen negar o rigor desas investigacións e as consecuencias que delas se derivan, creo
que vincular a grave problemática da violencia contra as mulleres na sociedade actual á
existencia dunha denominada “cadea doméstica da violencia” na que puidera parecer
que nos fogares onde se desencadea todos e cada un dos integrantes destes son á súa
vez suxeitos activos e pasivos dela, constitúe un presuposto erróneo, e para isto remítome
ás cifras presentadas en páxinas anteriores, que permiten concluír irrefutablemente
que no exercicio da violencia dentro do ámbito familiar, e de modo habitual, o suxeito activo
é de maneira moi maioritaria o home, esposo ou pai.
Cómpre partir da idea de que a agresividade é unha característica constante en todas as
relacións humanas, e que mesmo nalgunhas ocasións foi percibida cun cariz positivo,
polo que implica en moitas ocasións a loita contra as dificultades ou obstáculos que se
presentan no desenvolvemento da vida dunha persoa. Porén, cómpre distinguir a agresividade
da violencia, entendendo esta última como a manifestación da primeira que se
reflicte nunha conduta real tendente a danar por medio de elementos capaces de producir
unha lesión.
Na especie humana a agresividade establece unha sorte de equilibrio a través da existencia
dunha serie de mecanismos que dalgunha forma a promoven, pero que se entrelazan
con outra serie de mecanismos innatos que a regulan ou, se é o caso, a inhiben.
Para SANMARTÍN, polo contrario, a violencia identifícase con outras características; así,
o autor concibe a violencia como “a agresividade descontrolada, hipertrofiada... a violencia
é, na maioría dos casos, a resultante da influencia da razón sobre a emoción; dito
doutro modo, é o resultado da influencia que o adquirido ao longo da nosa historia persoal
pode ter tanto sobre o despregamento instintivo da agresividade como sobre os
seus potenciais inhibidores de tipo innato... cando a “razón” toma as rendas sobre a
agresividade innata e a hipertrofia, a agresividade convértese en violencia” 324 .
É innegable que a problemática da violencia contra as e os menores reviste na actualidade
un cariz altamente preocupante; pero aínda cando a muller pode ocupar a posición
de suxeito activo desa violencia, e en ocasións así foi, as cifras indícannos de maneira
concluínte que cuantitativamente dentro das condutas que estamos analizando a participación
das mulleres, aínda que vai en aumento, é moi inferior tanto en termos cuantitativos
como cualitativos, tendo en conta o total da actividade delituosa. Analizar a problemática
da violencia habitual, como fenómeno social, esixe partir do dato obxectivo
segundo o cal, maioritariamente, os suxeitos activos da violencia nos fogares, contra as
mulleres e contra os menores, foron e son hoxe aínda os maridos ou compañeiros, e pais
dos menores. 325
324 Sanmartín, J.: La mente de los violentos, Ariel, Barcelona, 2002, p. 69. Para G. Gómez Jarabe, “propúxose
unha distinción entre agresión e violencia baseada en criterios de utilidade biolóxica. A primeira
sería unha conduta normal fisiolóxica, que axuda á supervivencia do individuo e a súa especie.
O termo violencia aplicaríase a formas de agresión nas que o valor adaptativo se perdeu e que poden
reflectir unha disfunción dos mecanismos neurais relacionados coa expresión e control da conduta
agresiva e que, desde logo, no home constitúe a expresión condutual máis irracional, e inxustificable.
Podemos dicir que o home é a única especie do reino animal que conseguiu ser o único desadaptado
na súa propia estrutura social e de convivencia”. Gómez Jarabe, G.: Violencia: antítesis de la agresión,
Promolibro, Valencia, 1999, p. 44.
325 “A actitude social conduciu a unha serie de mitos sobre o maltrato á muller de forma específica que
serven para xustificar baixo argumentos irreflexivos e superficiais o porqué deste problema, e, funda-
O tratamento penal da violencia contra as mulleres