pdf - Consello da Avogacía Galega

to de coñecer a problemática; a transmisión de que é unha conduta sancionable vai colaborar
a que o menor evite reproducila, pero o tratamento da problemática ata datas
recentes foi moi deficitaria, e a resposta que os menores percibiron tradicionalmente
estivo ligada á naturalización da violencia masculina como modo lexitimado de resolver
conflitos interpersoais. Así, para BONINO, as institucións non foron alleas ao proceso de
naturalización da violencia. 309
SALBER e TALIAFERRO refiren as graves secuelas sufridas polos menores que presencian
a violencia exercida contra as súas nais manifestando que “mesmo aínda que os
nenos non resulten fisicamente danados, ser testemuña da violencia doméstica ten efectos
moi profundos neles. A investigación mostrou significativas secuelas emocionais,
condutais e cognitivas que varían dependendo da idade no momento do testemuño e a
duración da violencia. Os nenos de fogares violentos poden ter trastornos do sono, da
alimentación, depresión, agresividade e rabia. Poden ser visitados polos pediatras a
causa dunha variedade de queixas somáticas: morder as uñas, tartamudeo ou dificultades
de aprendizaxe, podendo adquirir condutas suicidas. Estes problemas na vida posterior
poden chegar a ser tan graves como a perpetración de actos criminais como a violencia
doméstica.” 310
É certo que un amplo sector doutrinal manifestou que o delito previsto no artigo 173.2
(antes da reforma do artigo 153 do Código Penal) é un delito de perigo, e así, mentres
para uns autores se trata dun delito de perigo abstracto 311 , para outros trátase dun delito
de perigo concreto. 312
¿Pero é realmente o delito de violencia habitual un delito de perigo ou, polo contrario, é
un delito de resultado? MARÍN DE ESPINOSA CEBALLOS maniféstase contraria á
309 Bonino, L.; Corsi, J.: “Violencia y Género: la construcción de la masculinidad como factor de riesgo” en
Violencias sociales, Ariel, Barcelona, 2003, p. 118 e ss.
310 Salber, P. ; Taliaferro, E.: Reconocimiento y prevención de la violencia doméstica en el ámbito sanitario,
Cedecs, Barcelona, 2000, p. 51.
311 L. Gracia Martín concíbeo como un delito de perigo abstracto. Para este autor, aínda que os menores
non sufriran na súa propia persoa o exercicio da violencia, e toda vez que existiría un factor de risco
importante de que estes sufriran graves secuelas psíquicas, considera que nestes supostos suxeito
pasivo potencial do delito sería calquera das persoas integradas nas relacións acoutadas polo tipo.
Sinala ao respecto que “se ben o perigo que inmediatamente quere previrse polo tipo é o da probable
afección da integridade e saúde persoais do individuo que sexa obxecto reiteradamente de violencias
físicas, con carácter eventual hai que dar entrada na ratio legis do tipo, tamén, aos posibles efectos
que poidan derivarse do modo de comunicación violento dun dos membros dese grupo, aínda que eles
mesmos non sexan obxecto inmediato das violencias. A consideración destes outros posibles efectos
non pode determinar certamente consecuencias para a estrutura dogmática do tipo, pero si deben
desempeñar un papel relevante en canto á fixación dos límites político-criminais deste”; Gracia Martín,
L.: Comentarios al Código Penal, Tirant lo Blanch, Valencia, 2000, p. 423. Tamén P. García Álvarez e
J. del Carpio Delgado concíbeno como un delito de perigo abstracto. García Álvarez, P.e del Carpio
Delgado, J.: El delito de malos tratos habituales, Tirant lo Blanch, Valencia, 2000, p. 30.
312 Para L. Maqueda Abreu, polo contrario, estamos ante un delito de perigo concreto; Maqueda Abreu,
L.: La violencia habitual en el medio familiar: razones de una reforma, Aranzadi, Pamplona, 2001, p.
13. Tamén J. A. Choclan Montalvo o considerou como un delito de perigo concreto. Choclan Montalvo,
J. A.: Violencia en el ámbito familiar. Aspectos jurídico-penales, 2003, http://www.datadiar.com.
O tratamento penal da violencia contra as mulleres
137