pdf - Consello da Avogacía Galega

A cuestión radica na dúbida que xurdía ao constatar que, se ben o resto dos delitos contemplados
no mesmo título tutelaban a “integridade corporal ou a saúde física ou psíquica”,
segundo os termos expresados polo artigo 147 do Código Penal, a existencia no
tipo penal previsto no artigo 153 duns condicionantes específicos, cales eran o ámbito
das relacións entre agresor e vítima ou vítimas, as propias esixencias do tipo esixidas
como é a habitualidade, ou mesmo as consecuencias que se puideran derivar da conduta
de violencia habitual, non só con respecto á vítima concreta que puidera resultar
agredida, senón mesmo para o resto das persoas que, aínda cando non sufriran de
maneira directa o exercicio da violencia, puideran resultar gravemente danadas polas
especiais condicións que se dan nas relacións de convivencia; condicionantes que se
constituíron nalgúns dos motivos que conduciron á doutrina a cuestionarse se estaba ou
non ante unha figura delituosa que participaba da natureza das lesións.
Creo que é necesario interrogarse sobre se a problemática referida co termo malos tratos,
violencia habitual, ou, como tamén deu en chamarse, violencia doméstica, que pretende
castigarse a través do vixente artigo 173.2 do Código Penal, non está referida a
unha realidade moi distinta, e con moi especiais connotacións, que a fan diferir substancialmente
dos demais tipos penais que castigan as lesións; mesmo aqueles autores que
consideraban que o ben xurídico era o mesmo que nos restantes delitos de lesións partían
do recoñecemento da considerable especificidade da violencia habitual. 300
Aqueles autores que, con anterioridade á reforma consideraban que o ben xurídico protexido
polo tipo de artigo 153 do Código Penal (hoxe 173.2 do Código Penal) non podía
ser outro que o mesmo que corresponde a todos os tipos de lesións, eran unánimes á
hora de considerar que a integridade física e psíquica constitúen o obxecto de protección
sobre a base dunha consideración en principio formalista, como é a súa localización sistemática
dentro do título correspondente ás lesións, e en segundo lugar na medida en
que esta figura naceu cunha finalidade primordial, cal foi a de acurtar o enorme e insalvable
abismo punitivo que existía entre o delito de lesións (que se consuma cando, naturalmente,
se perfeccionaran todos e cada un dos seus elementos típicos, incluídos, acumulativamente,
unha primeira asistencia facultativa e tratamento médico ou cirúrxico) e
as faltas de lesións leves e golpeo ou maltrato de obra. 301
300 Como manifesta L. Gracia Martín, “o concepto de malos tratos abarca unha realidade moi variada e
heteroxénea”; Gracia Martín, L.: Comentarios al Código Penal, Tirant lo Blanch, Valencia, 1997, p. 416.
301 Para L. Gracia Martín, “trátase dun delito de perigo abstracto para a integridade e a saúde persoal, nun
concepto que abarca a dobre vertente física e mental do ser humano”; Gracia Martín, L.: Comentarios
al Código Penal, Tirant lo Blanch, Valencia, 1997, p. 416. Tamén A. I. Cerezo Domínguez se adhire a
esta postura coa obxección de considerar que nos encontramos ante un delito de perigo concreto;
Cerezo Domínguez, A. I.: El homicidio en la pareja: tratamiento criminológico, Tirant lo Blanch,
Valencia, 2000, p. 527. Para E. Cortés Bechiarelli, “o incremento de pena que contén o artigo 153 só
acada a súa xustificación se se ten en conta que se aplicará cando se produza o menoscabo efectivo
da integridade física ou psíquica... encontrámonos ante repetidos ataques á saúde que, sendo simplemente
faltas, se elevan á categoría de delito, pero, naturalmente, sen perder a súa primitiva esencia”;
Cortés Bechiarelli, E.: El delito de malos tratos familiares. Nueva regulación, Pons, Madrid, 2000,
p. 45. Para M. L. Maqueda Abreu, é a integridade persoal o obxecto de protección deste delito, sobre
a base da súa situación sistemática entre as lesións e, sobre todo, a súa configuración típica a partir
de condutas sistematicamente agresivas”; Maqueda Abreu, M. L.: “A violencia habitual no ámbito familiar:
razóns dunha reforma” en El nuevo Derecho Penal Español. Estudios penales en memoria del profesor
José Manuel Valle Muñiz, Aranzadi, Pamplona, 2001, p. 1525. Tamén se manifesta a favor desta
O tratamento penal da violencia contra as mulleres
133