pdf - Consello da Avogacía Galega

122
Esta proposta tende, en definitiva, a propiciar unha maior intervención xudicial naqueles
supostos, moi frecuentes na práctica, de infraccións que, por non teren entidade bastante
para seren sancionadas como delito a teor da lexislación vixente, quedan sen adecuada
resposta, ante o fracaso constatado das faltas contempladas no Código Penal
como mecanismo de prevención e sanción deste tipo de condutas. Deste modo, ademais,
a competencia dos xuíces de cada orde xurisdicional quedaría claramente determinada,
e eliminaríase a posibilidade de que a insuficiente concreción daquela puidese
constituír na práctica un obstáculo, real ou aparente, para a inmediata formulación da
resposta xudicial que en tales supostos resulta imprescindible como factor disuasorio
para previr a aparición e frear a repetición de condutas similares”. 286
A devandita proposta, aínda que á vista das reformas operadas pola Lei orgánica 1/2004
se constata que non foi en absoluto asumida polo lexislador, si é necesario destacar que
foi contestada desde distintos ámbitos, 287 tanto en relación coa análise que nela se fai
respecto á problemática da violencia dentro do ámbito doméstico, como en relación á
proposta que se formula como medio idóneo. A principal crítica radica en que a través
dela se está promovendo a despenalización das agresións no ámbito familiar cando
estas non teñan consideración suficiente como para seren axuizadas como un delito de
lesións, ou, de ser o caso, cando a inexistencia da habitualidade impida considerar a conduta
como encadrable no artigo 153 do Código Penal, que castiga a violencia habitual.
O motivo aducido polo Consello Xeral do Poder Xudicial radica na consideración do “fracaso
constatado das faltas contempladas no Código Penal como mecanismo de prevención
e sanción deste tipo de condutas”. Á vista do argumentado parece deducirse que o
Consello Xeral do Poder Xudicial apunta á vixencia do principio de efectividade ou idoneidade,
tamén chamado de utilidade. En palabras de LUZÓN PEÑA 288 “este principio,
que arranca de Liszt, aparece tamén reflectido por M. E. Mayer cando na súa triloxía esixía
que o ben xurídico fose merecedor, necesitado e capaz de protección. En atención a
esta capacidade de protección, poderase falar ou non de eficacia do dereito penal, e hai
que renunciar á súa intervención cando sexa político-criminalmente inoperante, ineficaz,
inadecuado ou incluso contraproducente para evitar delitos”.
A experiencia ten demostrado que o exercicio da violencia habitual e da espiral de violencia
en que se desenvolven os suxeitos dalgunhas familias comeza con condutas que,
nos seus primeiros momentos, poderían ser obxecto de sanción penal pola vía das faltas
previstas nos artigos 617 e 620 do Código Penal. Tamén puido ser constatado que,
en moitas ocasións, o feito de ter sido denunciado e mesmo condenado conforme os
devanditos artigos do Código Penal, non impediu no seu momento que a conduta se
repetise ou mesmo que se acrecentase, tanto na súa gravidade como en razón da súa
reiteración; non obstante, en moitas ocasións, unha primeira intervención do dereito
penal pola vía das faltas foi mecanismo válido para evitar que a conduta se repita, e isto
aínda a pesar de levidade da sanción que comporta; sen esquecer, ademais, que a “eficacia
da pena non debe medirse só sobre a base dos que xa delinquiron, fronte aos
286 Véxase Acordo do Pleno do Consello Xeral do Poder Xudicial do 21 de marzo de 2001, p. 57.
287 Véxase Durán Febrer, M.: “¿La Jurisdicción civil es una alternativa para combatir la Violencia
Doméstica?” en Artículo 14. Una perspectiva de género, Boletín de Información y Análisis Jurídico, nº
7, (2001), p. 4 e ss.
288 Luzón Peña, D. M.: Curso de Derecho Penal, Universitas, Madrid, 1996, p. 84.
O tratamento penal da violencia contra as mulleres