pdf - Consello da Avogacía Galega

H.- A voltas coa posible despenalización das condutas
violentas no seo do fogar familiar
A crecente aparición nos distintos medios de comunicación dos supostos en que a grave
problemática da violencia contra as mulleres queda claramente plasmada fixo crecer a
preocupación dos distintos estamentos con vinculación directa coa resolución daquela.
Así, o Pleno do Consello Xeral do Poder Xudicial do 21 de marzo de 2001, dedicado á
análise sobre “A problemática xurídica derivada da violencia doméstica”, ao cal xa fixemos
referencia con anterioridade, na busca de solucións no ámbito xurisdicional, suscita
novamente a posibilidade de que as faltas relativas á violencia que se exerce no seo
do fogar ou entre persoas unidas por vínculos afectivos que conviven no mesmo domicilio
poidan ser excluídas do ámbito de intervención penal.
En palabras do Consello Xeral do Poder Xudicial, “... nos demais casos, obxectivamente
de menor entidade, a resposta non debe provir do ámbito penal (en coherencia co criterio
expresado no Libro Branco da Xustiza, que propugnaba a desaparición de todas as
faltas penais), senón da xurisdición civil, para que sexa o xuíz desta orde, ou, noutro
caso, o xuíz de familia, que coñeza do proceso de separación, nulidade ou divorcio, o que
adopte as medidas de todo tipo que procedan para a corrección destas condutas violentas
máis leves, ou en todo caso indesexables.
Esta proposta non debe entenderse, de ningún xeito, como unha negación ou un descoñecemento
da gravidade intrínseca que sempre acompaña a violencia doméstica, senón
como unha nova maneira de enfocar, desde o respecto ao principio constitucional de proporcionalidade,
a solución do problema que xeran as agresións de menor intensidade,
que, por non teren entidade suficiente para seren cualificadas como delito, son consideradas
faltas, e que, por tal motivo, na maioría dos casos quedan actualmente sen adecuada
resposta desde o ámbito penal en función da imposibilidade legal de adoptar
medidas cautelares e de protección da vítima verdadeiramente eficaces.
Desde esta perspectiva, o Consello Xeral do Poder Xudicial estima que a atribución da
competencia para coñecer deste tipo de infraccións ao xuíz civil ou, de ser o caso, ao
xuíz de familia que xa estea coñecendo do proceso de separación, nulidade ou divorcio,
pode ser unha medida eficaz para combater esas condutas violentas que, pola súa
menor intensidade, non poidan ser conceptuadas como delito, pero que, pola súa gravidade
intrínseca, merecen ser corrixidas xudicialmente. Neste sentido, a lexislación debería
dotar o xuíz civil de todas as prerrogativas que foren precisas para que estas infraccións,
que serían constitutivas de ilícitos civís, fosen obxecto das medidas coactivas procedentes
en proporción á súa entidade, e para que, ademais, tivesen adecuado reflexo
no ámbito familiar -con independencia de que existise ou non previamente un procedemento
de nulidade, separación ou divorcio- mediante a adopción das correspondentes
medidas de protección dos outros membros do grupo familiar.
Esta modificación lexislativa debería completarse mediante a previsión dos mecanismos
precisos para que o xuíz de familia puidese adoptar motivadamente as medidas necesarias
para intentar dar solución, cautelar e definitivamente, ás distintas situacións conflitivas
que se xeran nos supostos de crises familiares.
O tratamento penal da violencia contra as mulleres
121