pdf - Consello da Avogacía Galega

O domicilio conxugal, por tratarse do lugar onde os membros da familia levan a cabo os
seus actos máis íntimos, constitúese no lugar de repouso e descanso para os integrantes,
e, consecuentemente, onde a persoa normalmente se sente segura e protexida; en
definitiva, o lugar onde se protexe a esfera privada das persoas da dureza do competitivo
mundo exterior.
A propia configuración das vivendas nas sociedades occidentais, xa se trate de vivendas
unifamiliares ou de vivendas integradas nun edificio nunha cidade, constitúense como un
lugar de acceso restrinxido para os estraños, o cal lles concede a consideración de refuxio
e protección. Porén, estas condicións, cando o perigo para un dos integrantes da unidade
familiar devén precisamente do outro cónxuxe, converten ese refuxio nunha trampa
mortal pola súa propia inaccesibilidade e pola histórica prohibición de entrada en
fogar alleo, prevista non só na lei, senón pola rede de costumes sociais que transmitiu o
carácter “case sagrado do fogar familiar”. Dado o importante número de mortes de mulleres,
quizais non fose desacertado afirmar que o domicilio se constitúe nun espazo de elevado
risco para moitas mulleres no noso país; a pesar de que o noso alto tribunal non o
considere así.
O estudo que agora comentamos reflícteo con gran precisión ao sinalar que “o illamento,
a inviolabilidade da morada e o rigoroso coñecemento que o agresor ten das peculiaridades
do espazo en que se desenvolve, son notas presentes no relato de feitos probados
das sentenzas. En moitos casos o agresor preparou a acometida, foi buscar a
arma ou esperouna alí coa idea preconcibida de lle dar morte, o que indica a busca intencionada
do lugar”. 283 Non obstante, conclúen as autoras, de todos os supostos analizados,
en ningún suposto o Tribunal Supremo apreciou a agravante.
Se analizamos as cifras a que fixemos referencia con anterioridade, segundo as cales no
setenta e oito por cento dos supostos o domicilio, a casa, en definitiva, o fogar familiar,
acaba sendo o lugar onde as vítimas desta violencia son agredidas, e nalgunhas ocasións
con resultado de morte 284 , haberá que se preguntar: ¿Que ten o lugar onde se
cohabita para que maioritariamente sexa o lugar escollido polos agresores para realizar
a súa conduta lesiva ou, en casos, homicida? ¿Non será que as condicións de illamento,
inviolabilidade e difícil accesibilidade aos estraños son precisamente circunstancias
que favorecen unha maior “debilidade na defensa do ofendido”, motivo que conduce á
elección polo agresor? ou, negando a evidencia e mirando para outro lado, ¿debemos
apreciar que o feito de que a agresión se dea preferentemente no domicilio é casual?
É certo que non cabe apreciar dun modo xeral que toda conduta delituosa levada a cabo
no domicilio da vítima agrave de por si a responsabilidade criminal do agresor, como tampouco
o feito de que se realice a unha determinada hora do día permitiría a agravación
automática da circunstancia de tempo; a propia redacción da circunstancia xenérica,
segundo redacción do Código Penal de 1995, impediría esta interpretación. Non obstante,
tampouco parece admisible a negativa absoluta por parte dos nosos tribunais a introducir
na análise da conduta a especial consideración que debería merecer o feito de que
283 “Estudio de la jurisprudencia desde la perspectiva de género” en XV Congreso Estatal de Mulleres
Avogadas, Madrid, 2001, p. 24.
284 E segundo o estudo elaborado pola Asociació de Dones Juristes a que se fixo referencia con anterioridade,
de douscentos trinta e sete supostos analizados, en cento sesenta e seis deles a acción lesiva
produciuse no domicilio.
O tratamento penal da violencia contra as mulleres
119