pdf - Consello da Avogacía Galega

114
En cada un dos anteriores supostos o determinante será, como esixe a lei, a análise da
“natureza” do delito cometido, os “efectos” que produzan no propio parente ou, se for o
caso, na relación familiar, polo que constitúe un concepto de maior amplitude que o de
resultado 269 e os “motivos” que levaron o autor a atentar contra a vida do parente.
Partindo das devanditas consideracións, ao meu xuízo é imposible determinar a priori,
como pretende o acordo da Sala, que os posibles “efectos” na relación familiar tras a
morte do cónxuxe ou convivente poidan ser diferentes se se tiña iniciado unha separación
de feito ou se se encontraba a relación en constante matrimonio. Moito máis difícil
considero presupor que os “efectos” varíen ante o anuncio por parte da futura vítima da
súa pretensión de se separar. Pola contra, considero que, por exemplo, con respecto ás
fillas e fillos menores, os “efectos” ulteriores da morte dun dos seus proxenitores que
normalmente se producen, en nada difiren polo feito de que estivese a relación constante
matrimonio ou en trámites de separación. E, pola contra, difiren substancialmente do
que se podería producir no suposto da morte entre estraños; se neste último suposto xa
supón a morte dun dos seus proxenitores un impacto relevante no seu desenvolvemento
evolutivo, é indubidable que o impacto será moito maior se, ademais de sufrir a perda
dun dos seus proxenitores, esta perda é consecuencia da acción homicida do seu outro
proxenitor.
En canto ao terceiro factor determinante da posible aplicación da circunstancia sinalado
polo artigo 23 do Código Penal, os “motivos” para cometer a acción, o xulgador, con independencia
da situación afectiva en que nese momento se desenvolva a parella, non pode
obviar que, precisamente, o autor comete a acción homicida porque a vítima anunciou a
súa intención de se separar, ou fixo referencia nun determinado momento a esa posibilidade;
obvialo implica prescindir do principal elemento determinante da culpabilidade do
autor, susceptible de ser valorado en cada suposto; todo isto con independencia de que
o feito de anunciar unha separación ou de se encontrar nunha situación de separación
de feito non presupón en absoluto que na relación non exista afecto, condición realmente
difícil de valorar, e cando menos a priori; ou incluso o que, a pesar da relación afectiva
que puidese unir a agresor e vítima, esta última utilice o recurso de abandonar o agresor
como único medio efectivo de fuxir dunha situación de violencia que lle é imposible
controlar ou, chegado o caso, impedir.
Esta última posibilidade foi reflectida na Conferencia de Ministros da Unión Europea; na
súa parte III, relativa á protección das vítimas, refírese que “cando a vítima comeza a
perder o medo e se atreve a propor a denuncia do seu agresor, paso decisivo para que
poida saír da violencia que sofre e para que a sociedade avance na súa erradicación,
269 Véxase Bajo Fernández, M.: El parentesco en el derecho penal, Bosch, Barcelona, 1973, p. 40. Tamén
V. Mayordomo Rodrigo fai referencia á cuestión da aplicación ou non da circunstancia mixta de parentesco.
Refire esta autora que tamén Luzón Peña emitiu o seu xuízo crítico en contra desta liña xurisprudencial,
reiterando a tese do significado xurídico do elemento normativo do tipo e indicando que se
para apreciar o parricidio se require a existencia ou subsistencia de afectividade entre marido e muller,
había que chegar á conclusión de que o tipo do artigo 405 só podería estimarse en matrimonios ben
avidos, suposto en que resulta insólito que se produza tal agresión; recolle tamén a oposición de Silva
Sánchez, quen considera que esta liña xurisprudencial atenta contra o significado político-criminal dos
tipos penais; Mayordomo Rodrigo, V.: Aspectos criminológicos, victimológicos y jurídicos de los malos
tratos en el ámbito familiar, Universidade do País Vasco, Bilbao, 2003, p. 68.
O tratamento penal da violencia contra as mulleres