pdf - Consello da Avogacía Galega

iso, unicamente se conceptúa a imputabilidade pola vía da interpretación a sensu contrario
das causas que poderían determinar a súa exclusión, que no caso do Código Penal
español de 1995 serían a anomalía ou alteración psíquica a teor do punto 1º do artigo
20 do Código Penal; a intoxicación plena polo uso de bebidas alcohólicas, drogas tóxicas,
estupefacientes, substancias psicotrópicas ou outras que produzan efectos análogos
ou atoparse baixo a influencia dunha síndrome de abstinencia, de conformidade co
punto 2º do citado artigo 20 do Código Penal ou de alteracións na percepción desde o
nacemento ou desde a infancia segundo a redacción do punto 3º do citado artigo.
En definitiva, é necesario que por algúns dos motivos expresados nos puntos do devandito
artigo o suxeito activo da acción non sexa capaz de comprender a ilicitude da súa
acción ou, de ser o caso, non sexa capaz de actuar conforme tal comprensión. En palabras
de SÁNCHEZ YLLERA, “utilízase un método mixto biolóxico-psicolóxico para expresar
qué é a imputabilidade. E debe resaltarse desde agora que é moito máis importante
o efecto psicolóxico que as concretas causas que o poidan producir, que, como veremos,
quedan abertas ás concrecións e clasificacións que queiran facerse no mundo científico
da psicoloxía ou a psiquiatría”. 218
Partindo desta concepción comunmente aceptada, 219 e seguindo o teor literal do punto
1º do artigo 21 do Código Penal, 220 a atenuante aplicada nas resolucións xudiciais estudadas
é a constituída pola existencia de arrebato, obcecación ou outro estado pasional
de entidade semellante. O Tribunal Supremo describiu as condicións necesarias para a
aplicación desta atenuante sinalando que “tanto na súa manifestación emocional fulgurante
e rápida, denominada arrebato, como na súa modalidade pasional, de aparición
máis lenta, pero de maior duración, denominada obcecación, precísase que haxa na súa
orixe un determinante poderoso de carácter esóxeno ou exterior e de entidade suficiente
para desencadear un estadio anímico de perturbación e escurecemento das súas
facultades psíquicas con diminución das cognoscitivas ou volitivas do axente, ou ambas,
atendendo tanto ás circunstancias obxectivas do feito como ás subxectivas que se aprecien
no infractor ao tempo da execución, de maneira que, sen alcanzar a calidade propia
do trastorno mental completo ou incompleto exceda do leve atordamento que adoita
acompañar certas infraccións. Tales estímulos non han de ser repudiados polas normas
socioculturais que rexen a convivencia social e deben proceder do precedente comportamento
da vítima, cunha relación de causalidade entre os estímulos e o arrebato ou
obcecación, e unha conexión temporal, se non inmediatos si próximos, entre a presenza
dos estímulos e o xurdimento da emoción ou paixón”. 221
218 Sánchez Yllera, I.: “De las causas que eximen de la responsabilidad criminal” en Comentarios al
Código Penal de 1995, Tirant lo Blanch, Valencia, 1996, p. 114.
219 Véxase Valle Muñiz, J. M.: “De las circunstancias que atenúan la responsabilidad criminal”,
Comentarios al nuevo Código Penal, 2ª ed., Aranzadi, Pamplona, 2001, p. 204.
220 O punto 1º do artigo 21 do Código Penal establece que son circunstancias atenuantes “as causas
expresadas no artigo anterior, cando non concorreren todos os requisitos necesarios para eximir de
responsabilidade nos seus respectivos casos”.
221 Sentenza do Tribunal Supremo do 3 de maio de 1988 (RX 1988/3450). Véxase tamén: sentenza do
Tribunal Supremo do 30 de xuño de 1989 (RX 1989/5943); sentenza do Tribunal Supremo do 27 de
marzo de 1990 (RX 1990/3008); sentenza do Tribunal Supremo do 29 de xuño de 1990 (RX
1990/5747).
O tratamento penal da violencia contra as mulleres
99