39466 Fervenzas interior nº 9.qxd - Seminario de Lingüística ...

III.2. O PROXECTO BOGAVANTE (1998/2000)
Este proxecto de desenvolvemento comunitario foi promovido e dirixido
pola plataforma REGAL (Rede Galega de Loita contra a Pobreza e a
Exclusión Social), no cadro da iniciativa comunitaria INTEGRA, tendo como
organismo supervisor a Consellería de Pesca da Xunta da Galicia. A REGAL
era unha “plataforma non gobernamental e sen ánimo de lucro, aglutinadora
de colectivos, persoas e asociacións, que tiña como principio reitor da
súa actuación a xustiza social, considerando o remate da pobreza e a marxinación
como un dereito democrático fundamental das persoas e dos
pobos”.
Esta experiencia desenvolveuse entre xullo de 1998 e febreiro de
2000, cun orzamento de 6.600.000 pesetas. Constituíu o primeiro achegamento
global á comunidade, trás máis de 20 anos residindo na zona.
Significou de inicio a realización das primeiras investigacións sobre a súa
realidade, necesarias para o traballo con ela (primeiro empadroamento,
reconstrución das fases migratorias, detección de necesidades, definición
colectiva de problemas...). A base da miña estratexia metodolóxica foi a
investigación-acción participativa (IAP), que procura o desenvolvemento de
modelos alternativos de planificación, execución e avaliación de procesos
de transformación social, mediante a participación na investigación e na
acción do colectivo social beneficiario. As xuntanzas periódicas coa comunidade
constituíron a ferramenta metodolóxica máis importante neste proxecto,
que deslocou a capacidade de toma de decisións ao colectivo beneficiario,
dentro do posíbel. Deste xeito, o BogAvante converteuse en algo
propio e non alleo ao grupo, factor que sen dúbida contribuíu decisivamente
á súa boa traxectoria. Do mesmo xeito, a observación participante contribuíu
á miña integración no colectivo e ao coñecemento de todas as persoas,
así como á miña aprendizaxe (crioulo, elementos da identidade
cultural, aspectos sobre Cabo Verde, etc.).
Cando iniciei o meu traballo en Burela, unha das cousas que máis me
sorprenderon foi o discurso que se emitía desde o Concello, que actuaba
como institución “colaboradora” do proxecto. Mantíñase que “os morenos
están integradísimos” 3 , sen ter mantido nunca relación institucional con
eles. Só desde unha concepción asimiladora se pode entender a visión do
goberno local, segundo a cal a comunidade estaba perfectamente integrada.
3 Morenos é a denominación popular, utilizada polo poder municipal, para referirse ás persoas
cabo-verdianas. Esta palabra funciona como un eufemismo de tipo racista e homoxeneizador;
segundo ela as persoas cabo-verdianas non teñen ningunha identidade cultural,
nin proceden dunha xeografía concreta. Son nomeadas, iso si, eufemisticamente, pola cor
da pel.
128