39466 Fervenzas interior nº 9.qxd - Seminario de Lingüística ...

procedencias. Pero son os romaneses os máis visíbeis. Existen principalmente
dous grandes grupos diferenciados: os romà e os romà vatras. 9
Os romà –maioritarios na inmigración- son un grupo heteroxéneo formado
por diferentes subgrupos de identidade. Manteñen relacións de parentesco
e cooperación entre eles. Practican unha estricta endogamia e son
frecuentes os matrimonios entre adolescentes. Falan, ademais de romanés,
o romanó e proceden de diversas zonas de Romanía, principalmente de
Tandarei e Constanza, e en menor número de Timisoara, Oradea, Kluj,
Pudurai, Pitesti e outras cidades. Adoitan reunirse grupos numerosos nos
casamentos e para determinadas celebracións relixiosas. Agás excepcións, a
súa ocupación maioritaria é a mendicidade e a venda na rúa de periódicos
sociais como La Farola e La Calle. Non están habituados a relacionarse cos
xitanos españois. Son o grupo cun maior risco de exclusión social.
Os romà vatras non se identifican co outro grupo nin acostuman ter
relacións con eles. Moitos vatras ocultan ou disimulan a súa condición étnica.
A maioría non fala romanó, só coñece algunhas palabras. Moitos homes
emigraron sós e deixaron á súa muller e fillos en Romanía. A maioría proceden
de Constanza e de Bucarest. Habitualmente son músicos (xeralmente
violinistas e acordeonistas), e algúns conseguiron empregos na construcción
ou nas recolleitas agrícolas. Existen certos receos e prexuízos mutuos entre
os dous grupos. Os romà consideran “menos xitanos” aos vatras, e estes din
dos romà que teñen “cousas feas e malos costumes”. Estas diferenzas lembran
as que había entre os xitanos “andarríos” e os “caseiros” na España da
primeira metade do pasado século.
A presenza de xitanos romaneses pedindo esmola converteuse en algo
habitual nas rúas españolas, pero en realidade sabemos moi pouco deles e
das súas condicións de vida no noso país. Os medios de comunicación non
poucas veces contribúen a estigmatizar aínda máis a estes inmigrantes 10 . As
reportaxes sensacionalistas xeran unha visión parcial e, polo tanto, inxusta
(non todos os xitanos romaneses responden ás mesmas características) e
poden contribuír ao aumento do rexeitamento social que padecen.
As primeiras impresións sempre apuntaron a considerar que a súa
situación irregular en España e a súa vontade de manter un peculiar estilo
de vida eran as principais razóns do illamento que se impuñan a si mesmos.
Sen negar a importancia destes factores, cremos que esas actitudes estaban
9 Sobre esta diferenciación identitaria e a etnonimia propia destes grupos, débese consultar
o interesante traballo do antropólogo Koen Peeters Los Rroma del Este de Europa en
Barcelona, do que foi presentado un resume nas XXIV Xornadas de Ensinantes con Xitanos
en Pamplona no ano 2004.
10 Servan como exemplo ilustrativo estes titulares: “La mendicidad que viene del Este”
(Diario de Terrassa, 19-10-2002), “Mendigos S.A.” (Interviú-10-2002), “Florin, 14 años y
padre en abril” (El Mundo, 14-12-2004)
116