39466 Fervenzas interior nº 9.qxd - Seminario de Lingüística ...

Hai dúas maneiras básicas de aproximarnos ao estudo das actitudes
cara á inmigración por parte da sociedade de acollida: a través dos feitos e
a través dos discursos. Seguramente a maioría de nós preferiríamos que fose
a “realidade palpable” a que dese conta do grao de receptividade cara á
inmigración, pero non hai feitos tan evidentes que se presten a un debate
sobre a súa interpretación. Por dar un exemplo simple, a escaseza de
matrimonios interraciais, debería constituír unha proba de racismo por
parte dos autóctonos ou de resistencia á integración por parte dos foráneos?
Aínda así, o debate sobre os feitos e a interpretación que merecen seguramente
depare resultados máis ricos que o debate sobre as opinións vertidas
por uns e outros; pero é imposible aquí tentar unha presentación xeral
das actitudes detectadas a través dos feitos. En cambio, podemos facer
algúns apuntamentos sobre o que sabemos das actitudes dos galegos cara
aos inmigrantes a través das enquisas realizadas.
Aínda que sexa preguntando ao respecto, a negativa cara a determinados
grupos sociais é difícil de medir por dúas razóns principalmente:
a) En primeiro lugar, porque a maioría de nós queremos ser “correctos”
(politicamente). Isto é, non queremos que as nosas opinións
sexan tachadas de prexuizosas, nin queremos ser identificados
como racistas ou xenófobos.
b) En segundo lugar, a intolerancia ou a tolerancia son actitudes que
se expresan en graos e respecto a situacións moi distintas. Poucas
persoas son racistas respecto a todos os ámbitos da vida social, así
como moi poucas persoas poden confesarse libres de todo tipo de
prexuízos en todas as circunstancias. Contando con estas dificultades
metodolóxicas, nas enquisas deseñadas para medir as actitudes
cara aos grupos máis susceptibles de sufrir discriminación, é
normal facer moitas preguntas indirectas e con matices distintos
que permitan detectar o grao real de rexeitamento ou aceptación
que o entrevistado sente cara a tales grupos ou categorías. Así, por
exemplo, non só se lles pregunta aos entrevistados directamente
sobre a opinión que lles merecen as persoas dun ou doutro tipo,
senón tamén a opinión que cren que teñen ao respecto doutras
persoas achegadas, ou o que se cre que opina a xente en xeral.
Ademais, non só se pregunta por unha valoración global, senón
que se concreta preguntando sobre canto lles importaría telos de
veciños, de compañeiros de traballo, ou formando parte da súa
familia.
Entre as enquisas deste tipo máis importantes realizadas en España
está a serie realizada anualmente por CIRES-ASEP dende 1991 ata o 2003
sobre unha mostra de 1.200 persoas de 18 ou máis anos, representativa da
poboación española. Se ben a enquisa non é representativa a escala
autonómica, a mostra estratificada por comunidade autónoma permite
101 f e r v e n z a s