Génese e mentores do antijesuitismo na Europa Moderna - LusoSofia
Génese e mentores do antijesuitismo na Europa Moderna - LusoSofia
Génese e mentores do antijesuitismo na Europa Moderna - LusoSofia
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
✐<br />
✐<br />
✐<br />
✐<br />
66 José Eduar<strong>do</strong> Franco<br />
obligeante et accommodante, comme l’appelle le P. Petau, qu’ils tendent<br />
les bras à tout le monde” 106 .<br />
O paradigma laxizante da moral <strong>do</strong>s Jesuítas que alegadamente tu<strong>do</strong><br />
per<strong>do</strong>a, até os crimes mais horren<strong>do</strong>s, constituiu um <strong>do</strong>s temas constantes,<br />
basilares e sempre recorrentes da argumentação antijesuítica posterior.<br />
Esta moral é dada como esteio para fazer compreender a plausibilidade<br />
de se imputar aos Jesuítas to<strong>do</strong>s os crimes e a sua justificação,<br />
sem que a consciência individual, quer <strong>do</strong>s indivíduos, seus executores<br />
ou instiga<strong>do</strong>res, fosse alguma vez perturbada pelo remorso ou pelo<br />
arrependimento.<br />
Embora não se conheça nenhuma edição portuguesa das Provinciais,<br />
sabe-se que elas foram divulgadas e conhecidas em Portugal, como<br />
consta de diversos exemplares que ficaram guarda<strong>do</strong>s em bibliotecas e<br />
arquivos <strong>do</strong> país, pertença de particulares, bem como pelo uso referencial<br />
e citacio<strong>na</strong>l que os autores antijesuítas <strong>na</strong>cio<strong>na</strong>is deram delas,<br />
elevan<strong>do</strong> Pascal à categoria de um <strong>do</strong>s avatares <strong>do</strong> <strong>antijesuitismo</strong>.<br />
Cumpre-nos aqui recordar que a crítica antijesuítica pascalia<strong>na</strong> foi<br />
influenciada por uma obra <strong>do</strong> suíço protestante Ro<strong>do</strong>lfo Hospiniano<br />
publicada em 1619, cujo título é bem indicativo <strong>do</strong> seu teor polémico:<br />
Historia jesuitica, hoc est de origine, regulis constitutionibus, privilegiis,<br />
incrementis, progressu et propagation ordinis-jesuitarum. Item de<br />
corum <strong>do</strong>lis, fraudibus, imposturis, nefariis facinoribus, cruentis consiliis,<br />
falsa quoque et sanguinolenta <strong>do</strong>ctri<strong>na</strong> 107 . Como também não se<br />
106 Ibidem. As Provinciais foram primeiramente publicada de forma anónima, depois<br />
a 3. a Provincial foi editada sob a autoria das iniciais E.A.A.E.P.A.F.D.E.P., e<br />
depois com o pseudónimo de Luís de Montalte. Para um estu<strong>do</strong> desta obra e <strong>do</strong> seu<br />
significa<strong>do</strong> polémico, ver Rober Duchêne, L’imposture littéraire dans les Provinciales<br />
de Blaise Pascal, Aix, 1985; e P. Bénichou, Morales du Grand Siècle, Paris,<br />
1948.<br />
107 Ru<strong>do</strong>lf Wirth Hospinianus, Historia jesuítica, hoc est de origine, regulis constitutionibus,<br />
privilegiis, incrementis, progressu et propagation ordinis-jesuitarum. Item<br />
de corum <strong>do</strong>lis, fraudibus, imposturis, nefariis facinoribus, cruentis consiliis, falsa<br />
quoque et sanguinolenta <strong>do</strong>ctri<strong>na</strong>, Tiguri, 1619. Ter em contra também, <strong>na</strong> mesma<br />
linha, as obras de um importante antijesuíta alemão, Gaspar Scioppius que por vezes<br />
usava o pseudónimo Alfonso de Vargas: Actio perduellionis in Jesuitas (1632);<br />
www.clepul.eu<br />
✐<br />
✐<br />
✐<br />
✐