OS TOUROS DE FONTAO - Transmedia 2009

XENÉTICA
FONTAO Nº5
OS TOUROS DE FONTAO
PASAN CON NOTA A ÚLTIMA RONDA DE CALIFICACIÓN
Megamagic e Morodo Rojo
ALH Elegant
ELEGANT CONSÁGRASE
COMO TOURO DE ELITE
NA SÚA SÉTIMA PROBA
Mario Xacobeo
XACOBEO
REVALIDA A SÚA POSICIÓN
DE LIDERATO EN ESPAÑA
Badiola Megamagic
Outubro 2009
MEGAMAGIC
EXCELENTE CON 32 MESES
DE IDADE

XENÉTICA FONTAO OUTUBRO 2009 EDITORIAL 3
O VALOR DO ESFORZO
En Xenética Fontao estamos de noraboa.
As últimas valoracións xenéticas (tanto de
CONAFE coma de Interbull) revalidaron a calidade
dos nosos mellores sementais, á vez
que avalan o despuntar de novos touros que
poden dar moitas alegrías no futuro. Como
era de esperar, Mario Xacobeo continúa a liderar
o ránking español, mentres consolida
posicións en Holanda e o Reino Unido e se coa nun meritorio 40º posto
no Top 100 TPI USA Internacional. Dancer, que xa é líder para ubres en
España e Holanda, gaña posicións no Reino Unido e é reclamado desde
lugares tan remotos coma Nova Celandia.
Outros astros do firmamento de Fontao, coma Cid, Elegant ou Moes,
ven reafirmada a súa xa recoñecida valía na última publicación de probas
de CONAFE. Por outra banda, sementais coma Stio, Valerón, Sacho
ou Javito reciben uns índices que permiten predicir prometedoras carreiras.
En canto á última ronda de calificación, comprácenos en especial que
as boas puntuacións non foran parar só aos sementais probados. Animais
da cabana de Xenética Fontao en espera de proba estrean calificacións
que poden considerarse espectaculares. Xovencos coma Badiola
Megamagic ou Morodo Rojo teñen todas as papeletas para converterse
en breve en excelentes sementais.
Esta calidade observada nos animais máis novos é a demostración
palpable de que o éxito da nosa cabana non se basea na aparición de
“estrelas” ocasionais. Pola contra, a mellora xenética impulsada por
Xenética Fontao é xa un edificio completo, con sólidos cimentos, grosas
paredes e unha espléndida cúpula.
É o resultado de anos de traballo para conseguir as mellores liñas xenéticas
do mundo, aplicalas nos nosos animais e contribuír así ao desenvolvemento
xeral da raza frisona no noso país. Neste arduo camiño foi
fundamental a contribución dos nosos técnicos e, desde logo, da Xunta
de Galicia e a Federación Frisona Galega, copartícipes na xestión de
Xenética Fontao. Pero o que hoxe queremos destacar desde estas liñas
é o papel que desempeñaron os destinatarios finais do noso esforzo: os
criadores. Eles son os que, a base de ilusión e traballo duro, conseguiron
ascender á Holstein Champions League e xogar cos mellores.
XENÉTICA FONTAO
ediTA:
XeNÉTicA FONTAO S.A.
Fontao, Esperante. Aptdo. 128
27080. Lugo
Tfno: +34 982.284.391
Fax: +34 982.284.626
e-mail: xeneticafontao.agri@xunta.es
Web: www.xeneticafontao.com
PROdUciÓN:
Transmedia Comunicación & Prensa
Ronda das Fontiñas, 272, entreplanta A
27002. Lugo
Tfnos: 982.221.278, 610.215.366, 636.952.893
e-mail: transmedia@ctransmedia.com
Web: www.transmedia.es
Tirada :
7.000 exemplares
dePÓSiTO LeGAL:
LU 173-2008
ÍNdice
TOUROS PROBADOS: ELEGANT...... 4
RONDA DE CALIFICACIÓN............... 8
O SISTEMA aAa...........…................ 11
PROBAS DE VERÁN....................... 12

4 TOUROS PROBADOS
ELEGANT,
A CONFIRMACIÓN DUNHA PROBA
XENÉTICA FONTAO OUTUBRO 2009
Trala publicación das últimas probas españolas de sementais (CONAFE, xullo do
2009), ALH Elegant, un semental de Xenética Fontao, conságrase como un touro de
elite ao situarse no posto 14 dos mellores touros por ICO. Este membro da recoñecida
familia “Converse Judy” confirma así o seu poder de transmisión, con case 200 fillas
de primeira colleita e despois de superar con éxito 7 probas consecutivas.
ALH Elegant
ALH Elegant é un semental nacido
hai agora algo máis de 8 anos
que chegou a Xenética Fontao
con pouco máis de seis meses de idade,
o 28 de febreiro do 2002. Desde entón
tivo un desenvolvemento espectacular
e converteuse nun touro de gran morfoloxía,
que amosa tremenda capacidade
(EX-94), grande estrutura leiteira (EX-
90), unha grupa perfecta (EX-92) e patas
de gran calidade (MB-89). Todo isto con-
vérteo no touro con máis alta calificación
morfolóxica neste momento en Xenética
Fontao: EX-92. Como méritos que xa figuran
no seu pedigrí destacamos o premio
Superior Produción outorgado no
ano 2006 (SP ’06) e o premio Superior
Tipo do ano 2007 (ST ’07).
Elegant é un fillo de Ricecrest Emerson
EX-96, semental americano descendente
directo de Emprise Bell Elton EX-95 e da
célebre vaca nai Wa-Del RC Blckst Martha
ET EX-93 2E USA GMD DOM 2*.
Emerson, o pai de Elegant, foi un touro
ao que ás veces se lle atribuíu certa irregularidade
no seu patrón de transmisión,
se ben hoxe en día, e 15 anos despois do
seu nacemento, ten unha proba española
con máis de 3.000 fillas e que achega datos
moi relevantes, sobre todo para leite
e proteína, e máis que correctos para

XENÉTICA FONTAO OUTUBRO 2009 TOUROS PROBADOS 5
Romualdo Tonecha Elegant MB-85
patas e ubres. A estrutura e capacidade
en xeral, e o ubre posterior en particular
(altura e anchura), son os seus caracteres
morfolóxicos máis débiles. Precisamente
estes últimos rasgos son dúas
das grandes virtudes presentes na familia
“Converse Judy”. Quizais neste acoplamento
correctivo resida o equilibrado
patrón de transmisión de Elegant.
A FAMILIA MATERNA: “CONVERSE
JUDY”
A familia “Converse Judy” está de plena
actualidade. As femias desta familia
destacaron en sucesivas xeracións pola
gran morfoloxía e as súas altas producións
de leite con moi boas calidades de
graxa e proteína.
Elegant está precedido por 6 xeracións
de vacas MB ou EX, catro das cales son
GMD DOM en EE.UU. A súa nai é unha
Os caracteres máis débiles da
familia paterna de Elegant son
corrixidos pola familia materna, co
que queda un equilibrado patrón de
transmisión
célebre filla de Manfred, Morningview
Mnfd Jabber ET, calificada MB-86 en
EE.UU e con case 50.000 quilos de leite
producidos en dúas lactacións, ao
3,70% de graxa e 3,40% de proteína. Esta
vaca ten unha selecta descendencia,
na que á parte de Elegant (sen dúbida o
seu fillo máis destacado) figuran outros
seis touros en diversos centros de inseminación
de Canadá e EE.UU, e varias
femias: Kleverland Capri Cassy ET MB-
87 (con dous fillos en proba en EE.UU),
Morningview Emrsn Justic ET MB-87,
en primeiro parto e irmá completa de
Elegant, cun rexistro de 19.990 quilos de
leite ao 3,60% de graxa e 3,30% de proteína
na súa primeira lactación e dous
sementais en proba en centros de inseminación
americanos, e Morningview
Cnvncr Jolt ET EX-91 USA GMD DOM,
que tamén é nai de sementais e ten catro
fillos en proba en EE.UU.
Pero son quizais as súas dúas fillas
con Aaron, unha en Holanda e outra en
EE.UU, as que máis destacan pola calidade
da súa descendencia. Aaron Jabber
MB-85 en primeiro parto en Holanda, ten
23 fillos en centros de inseminación. Un
deles está en espera de proba en Xenética
Fontao, o seu fillo con Six: Bos Six
Sixilo ET, froito do contrato de Jabber co
semental número 1 de España por ICO
daquel momento: Edgemont Wade 2365
Six ET . Unha proba que evidencia o intenso
poder de transmisión desta vaca é
que as súas 6 primeiras fillas foron calificadas
MB en primeiro parto.
Por último está Morningview Aaron
Juco ET MB-88 USA GMD DOM, cunha
primeira lactación de 14.402 quilos de
leite ao 3,60% de graxa e 3,50% de proteína,
con tres fillos en proba en EE.UU
e varias fillas e netas destacadas, todas
elas nais de sementais, pero mención
especial merecen as que proceden do
cruce de Aaron Juco con Champion:
Morningview Chmpn Flora ET EX-91
USA e Bos Champion Judith ET MB-
88, que é unha das vacas emblemáticas
hoxe en día na UTE de Bos. Judith, unha
vaca de espectacular morfoloxía e altísima
produción (14.035 quilos de leite
ao 3,30% de graxa e 3,30% de proteína
na súa primeira lactación), ten 19 descendentes
rexistrados, dos que tres son
sementais de Xenética Fontao: Bos Goldwyn
Judo, en espera de proba, e os dous
irmáns completos Bos Quintian Airraid
Rouco ET e Bos Baixo Airraid Xudan ET,
que se porán en proba proximamente.
Como curiosidade cómpre dicir que Flora,
a irmá completa americana de Judith,
ten un fillo en proba en EE.UU, e tamén é
un fillo con Airraid.
Morningview Converse Judy EX-93 GMD DOM
A avoa materna de Elegant, Mornin-
gview Converse Judy EX-93 USA GMD
DOM, unha vaca de tremenda estrutura e

6 TOUROS PROBADOS
Rego Elegant Sonia 8797
Paulina Eleg. Unai Celeiro S.C.
fantástico ubre, é sen dúbida a peza clave
nesta familia. Judy (quizais a mellor filla
do semental americano Highlight Converse
ET) produciu en dúas lactacións
máis de 45.000 quilos de leite ao 4,30%
No 2006, na súa primeira valoración
oficial, Elegant xa superou os 2.000
puntos de ICO. Na actualidade ten
2.292, ocupando o posto número 14
de España
de graxa e 3,50% de proteína e deixou
unha ampla descendencia, entre a que
se atopan 7 sementais probados e 6 femias,
todas calificadas MB e catro delas
coas distincións honoríficas de GMD DOM:
as irmás completas Morningview Mnfd Jabber
ET (nai de Elegant) e Morningview
Manfred Judy ET MB-85 USA GMD DOM;
Morningview Belwood Judy ET MB-85
USA; outras dúas irmás completas fillas
de Gibbon, Morningview Gibbon Jewel
XENÉTICA FONTAO OUTUBRO 2009
As fillas de Elegant son vacas
rendibles nos establos, lonxevas, con
boas producións e morfoloxía moi
correcta
ET MB-87 USA e Morningview Gibbon
Judy ET MB-85 USA GMD DOM (nai á
súa vez de Morningview Mtoto April MB-
89 GMD DOM e Leggo BW Marshall Judy
ET EX-92, ambas recoñecidas nais de
sementais); e, por último, Morningview
Form Ashley ET MB-88 USA, nai do actual
semental número 3 do TOP LPI canadiense,
Morningview Ashlar ET.
Morningview Converse Judy, considerada
como unha das mellores vacas
americanas para mérito neto ($NM),
está precedida por catro xeracións máis
de vacas MB ou EX que se remontan 30
anos atrás no Libro Xenealóxico da Asociación
Holstein Americana.
A PROBA DE ELEGANT
Elegant obtivo a súa primeira valora-
ción oficial en xullo do ano 2006. Con 33
fillas para tipo e 59 para produción, era
xa un semental cunha proba moi balanceada
que superaba os 2.000 puntos de
ICO. Hoxe en día, e despois de seis valoracións
máis, con case 200 fillas e un
95% de fiabilidade, a súa proba é igual
de equilibrada ca entón, pero mellorou
en practicamente todos os seus rasgos
(tanto de tipo coma de produción), alcanzando
un ICO de 2.292 que o sitúa no número
14 dos mellores sementais por ICO
de España.
Despois de triplicar o número de fillas
valoradas, os seus datos de produción
achegan unha clara melloría en quilogramos
de leite e proteína. En canto ao
tipo, multiplica por 6 o número de fillas
calificadas e obtén claros incrementos
nos datos de tipo en xeral (pasando o
seu IGT de +1,04 a +1,77), estrutura e capacidade
(de +0,48 no seu ICAP a +1,24),
angulosidade (de +0,44 a +1,25) e, sobre
todo, de patas e pés (o IPP sobe de +1,70
a +2,71), rasgo este último no que Elegant
é un claro mellorante, figurando entre os
mellores touros españois para este ca-

XENÉTICA FONTAO OUTUBRO 2009 TOUROS PROBADOS 7
rácter e, particularmente, para o ángulo
podal (+3,18).
En referencia ás insercións do ubre
(sobre todo posteriores), os valores xenéticos
da súa primeira proba oficial
estaban fortemente influenciados polo
peso do pedigrí, pero melloraron considerablemente
a medida que incorporou
novas fillas calificadas. Outros rasgos
destacados son a súa alta lonxevidade
(+111) e un tan coñecido como estimado
por todos os gandeiros: a súa altísima
fertilidade.
As fillas de Elegant son vacas rendibles
nos establos de hoxe en día, lonxevas,
con boas producións e morfoloxía
moi correcta. É un touro fácil de usar en
calquera acoplamento, pola baixa consanguinidade
(tanto do seu propio pedigrí
como coa poboación de vacas actual)
e a ausencia de marcados defectos morfolóxicos.
Elegant foi un touro intensamente usado
en datas recentes. Proba diso é o gran
número de fillas rexistradas que figuran
xa no Libro Xenealóxico español da raza
frisona (5.465). No seu numeroso segundo
grupo de fillas xa se poden apreciar
xovencas de gran morfoloxía que destacan
nas pistas dos concursos.
Elegant é un touro fácil de usar en
calquera acoplamento, pola baixa
consanguinidade e a ausencia de
marcados defectos morfolóxicos
Os mellores resultados conséguense
sobre todo cando se usa a Elegant sobre
vacas con marcado carácter leiteiro, insercións
posteriores do ubre altas e anchas
que necesitan unha clara melloría
a nivel de patas e pés. Non debemos esquecer
que Elegant ocupa un posto moi
destacado entre os mellores touros para
este rasgo, entre todos os sementais,
tanto nacionais coma estranxeiros, con
proba española.
Fontestriz Elegant Elegante
XeNeALOXÍA
♀ MORNINGVIEW AEROSTAR JIX ET MB-87 USA
↓
♀ MORNINGVIEW CONVERSE JUDY EX-93 USA GMD DOM
↓
♀ MORNINGVIEW MNFD JABBER ET TV MB-86 USA GMD DOM
↓
♂ ALH ELEGANT EX-92 TL TV SP ’06 ST ’07

8 CALIFICACIÓN
XENÉTICA FONTAO OUTUBRO 2009
BOS RESULTADOS
NA ÚLTIMA RONDA DE CALIFICACIÓN
EN XENÉTICA FONTAO
Xenética Fontao acolleu hai unhas semanas a ronda de calificación. Esa xornada supón
para o centro, como para moitos gandeiros da raza frisona, un día no que esperamos
obter boas calificacións e, sobre todo, que estas respalden con contundencia os
touros probados de elite ou os mellores pedigrís no caso dos sementais novos.
Afortunadamente, así foi.
Calificados 80 touros, o resultado
final dá unha cifra próxima
ao 70% de animais calificados
BB ou mellor, o que colmaría as expectativas
de calquera gandeiro, máxime en
explotacións coma a de Xenética Fontao,
que acolle máis de 400 touros Holstein
de todas as idades.
Badiola Megamagic EX-90
A calificación máis destacada foi para
Badiola Megamagic, un semental novo en
espera de proba que foi calificado EX-90
con 32 meses de idade, quizais o touro
máis novo en recibir unha calificación tan
alta na historia da raza frisona do noso
país. Megamagic é un fillo de Dúplex e de
Badiola St. Megamática ET MB-89, vaca
número 2 por ICO de España e destacado
membro da familia Megate, liña xenética
desenvolvida na Ganadería Badiola (Asturias).
Por certo, Xenética Fontao conta
con outro descendente desta vaca, o
seu fillo con Chamoso, Bos Chamoso M-
Chalar ET, que se porá en proba proximamente.

XENÉTICA FONTAO OUTUBRO 2009 CALIFICACIÓN 9
Megamagic é un xovenco de espectacu-
lar morfoloxía, con gran desenvolvemen-
to e tremenda potencia para un animal
da súa idade. Destacan ademais o seu
profundo costeleiro e a gran calidade das
súas patas. As rexións máis importantes
na calificación dun touro son excelentes
no caso de Megamagic: 92 puntos en estrutura
e 91 para patas e pés e estrutura
leiteira. Este touro posúe uns índices
xenéticos de pedigrí realmente elevados,
cun ICO de 2.956, un índice para tipo de
3,40 e 1.220 quilos para leite.
A calidade da súa descendencia é xa
evidente nas súas fillas novas, xatas con
moito estilo, grande estrutura leiteira e
moi boas patas e pés. Megamagic foi un
touro moi demandado polos gandeiros,
incluso de países tan lonxanos coma Canadá,
a onde se exportaron doses no seu
día. Este verán xa empezaron a nacer alí
as súas primeiras fillas.
Outro touro novo, neste caso con a penas
26 meses de idade, fíxose coa segunda
mellor calificación, MB-88: ALH Admiraal
Morodo ET Rojo (Morodo Rojo). Este
xovenco vermello de sólida estrutura (88
puntos) e inmellorables patas e pés (89
puntos) é fillo de KHW Kite Advent-Red
ET EX-94 USA (un referente mundial para
tipo no Holstein vermello) e de Golden-
Circle Reba Red ET, unha vaca vermella
calificada MB-85 en EE.UU, que descende
dunha das mellores vacas vermellas de
todos os tempos: Sellcrest No Rachel Red
EX-94 USA GMD DOM.
Morodo é, sen dúbida, o mellor touro
vermello que se viu en Xenética Fontao,
e as súas fillas (que empezan a nacer)
están a espertar moi boas sensacións
entre os seus gandeiros propietarios.
Outros touros en espera de proba e
que recibiron altas calificacións son:
Badiola Megamagic foi calificado
EX-90 con só 32 meses de idade.
Quizais ningún touro tan novo tiña
recibido unha calificación tan alta
en España ata o momento
ALH Admiraal Morodo ET Rojo MB-88
Dos 80 touros calificados en Xenética
Fontao na última ronda, o 70% é BB
ou máis
Bos Shottle Lombo ET MB-85 (Shottle x
Bos Wade Quintana ET EX-90 2E), ALH
Superman Maher ET MB-85 (Shottle x
Mayerlane-Sa Durham Mae ET EX-92 2E
USA GMD DOM), Bos Modest Model ET
MB-85 (Modest x Windy-Knoll View Pledge
EX-95 2E USA GMD DOM), etc.
Como touros probados podemos destacar
a Bos Cid Allen Maciñeiro ET (Allen x
Bos Celsius Maciñeira ET), touro probado
e número 7 por ICO de España, que alcanzou
a puntuación de MB-88 aos seus
cinco anos de idade grazas á excelente
estrutura, a súa grupa perfecta e o gran
carácter leiteiro que amosa.
Son, sen embargo, os xovencos máis novos
os que alcanzaron calificacións realmente
altas en relación ás súas curtas
idades. Parece evidente que o crecente nivel
xenético destes animais, procedentes
das mellores familias de vacas do mundo
e fillos de destacados sementais do momento,
conleva unha alta corrección morfolóxica,
que confiamos sexa transmitida á
súa futura descendencia. Entre todos eles
destacamos os seguintes:
• Bos Bolton Boimorto ET BB-84
(Familia Hillary).
• Bos Wildman Orto ET BB-84 ---
(Familia Gypsy Grand).
• Ridgefield Ashers ET BB-84 ----
(Familia Ashlyn).
• Ridgefield Delete ET BB-83 ----
(Familia Alicia).
• Ecstasy Al Rojo ET BB-83 -----
(Familia Tina).
• Venturo Bolton Brianne BB-83 --
(Familia Menthe).
• Bos Toystory Token ET BB-83 --
(Familia Bellwood Linda).
• Bos Goldwyn Belenos ET BB-83
(Familia Aeroflower).
• Bos Shottle Ambar ET BB-83 --
(Familia Bellwood Linda).
• Bos Lou Calino ET BB-83 ------
(Familia Mtoto Calico).
• Bos Lou Albares 7712 ET BB-83
(Familia Blackstar Raven).
ALH Superman Maher MB-85

10 CALIFICACIÓN
Ecstasy Al Rojo ET BB-83 Ridgefield Delete ET BB-83
Ridgefield Ashers ET BB-84
No que se refire á calificación de fillas
de touros de Xenética Fontao en explo-
tacións, podemos destacar algunhas das
últimas “Xacobeo” do seu primeiro grupo
de fillas, así como as recalificacións
daquelas que xa están en segunda lactación,
as boas puntuacións alcanzadas
polas “Cid” nos seus primeiros partos,
as das fillas de Ross, Lucus, Moes, Javito,
Pazos, Valerón ou Sacho, e mesmo
auténticos “touros promesa”, como
é o caso de Stio, con fillas que amosan
unhas características morfolóxicas verdadeiramente
impactantes no referente
a estruturas leiteiras, ubres, patas
e calidade en xeral. As recalificacións
das fillas de Dancer confirman sen dúbida
algunha a madurez que estes ani-
Os xovencos máis novos
alcanzaron calificacións realmente
altas en relación ás súas curtas
idades. Parece evidente o crecente
nivel xenético destes animais
mais van adquirindo coa idade e as altas
producións de leite que alcanzan xa en
segundos partos, mantendo uns ubres
realmente fantásticos.
Por último, unha merecida homenaxe
desde estas páxinas aos touros veteranos
de Xenética Fontao, algúns deles
auténticas lendas vivas, con miles de
fillas nas súas probas (practicamente
invariables desde o primeiro día) e que
aínda están entre os mellores touros españois,
como son Six ou Landoi, dos que
se seguen a calificar fillas MB, mesmo
de primeiro parto, como é o caso de Tasil
Six Seda 3098 MB-85 SM-85 (Ganadería
Silva, Dozón, Pontevedra) ou de Penedos
9771 Maura Landoi MB-85 SM-86 (SAT
Os Penedos, A Pastoriza, Lugo).
Mención especial para aqueloutros
touros que xa forman parte da historia,
pero que deixaron unha pegada imborrable
na cabana frisona galega e española,
como foron Lérez, Louro ou Cubeiro,
XENÉTICA FONTAO OUTUBRO 2009
dos que aínda se calificaron fillas nesta
última ronda. Algunhas delas chegaron
ao máis alto en canto a calificación morfolóxica
se refire, a categoría Excelente:
Baixo 588 Louro Mistry (Baixo de Hermida,
Sarria, Lugo), As Cargas Lérez 075
(Gandería As Cargas, SC, Mesía, A Coruña)
ou Sabiola Cubeiro Pereira (Unai
Celeiro SC, Láncara, Lugo).
A vaca Sabiola Cubeiro Pereira converteuse
na primeira filla dun touro de
Xenética Fontao en ser calificada dúas
veces Excelente. Sabiola, que acaba de
finalizar a súa quinta lactación, produciu
máis de 70.000 quilos de leite ata o
momento, cun récord na súa cuarta lactación
de 16.118 quilos de leite en 309
días. Sabiola ten dúas fillas na explotación
Unai Celeiro SC, de Láncara (Lugo),
unha delas con ALH Elegant. Malia que
aínda non cumpriu os 7 anos de idade,
está seca nestes momentos, próxima a
realizar o seu sexto parto. Sabiola espera
unha filla de... Mario Xacobeo.
Baixo 588 Louro Mistry EX-90. Baixo de Hermida (Sarria, Lugo) Sabiola Cubeiro Pereira EX-90 2E, Unai Celeiro SC (Láncara, Lugo)

XENÉTICA FONTAO OUTUBRO 2009 CALIFICACIÓN 11
A ANÁLISE aAa,
UNHA FERRAMENTA MÁIS PARA
GANDEIROS E CENTROS DE I.A.
O
sistema aAa, máis coñecido
como Triple A, é un sistema de
análise (que non de calificación)
dos animais, tanto machos coma femias,
empregado como unha ferramenta máis
para realizar acoplamentos correctivos.
A finalidade é obter unha descendencia
libre dos defectos que puideran ter os
seus proxenitores. Este sistema, non
moi ben coñecido no noso país, é amplamente
usado nalgúns países europeos
e, sobre todo, americanos. O estadounidense
James Sarbacker e o holandés
Jan Schilder, analizadores do sistema
aAa, estiveron recentemente en Xenética
Fontao e asignáronlles aos nosos touros
os códigos aAa correspondentes.
O sistema aAa foi creado e desenvolvido
por Bill Weeks hai máis de 60 anos en
Estados Unidos. Weeks era calificador da
Asociación Holstein do seu país, á vez que
dirixía un modesto pero excelente rabaño
Holstein no estado americano de Vermont,
o Skyway Herd. A primeira vaca con
este prefixo naceu en 1942 e chamouse
Skyway Marigold Pride EX-92, gran campiona
en multitude de shows e feiras da
época e cuxa descendente directa, cinco
xeracións despois, Skyway Esteem, foi a
primeira vaca Holstein en ser calificada
oito veces consecutivas. Desta familia
procede Paclamar Bootmaker, unha das
lendas da raza. Deste pequeno rabaño,
con a penas 15 vacas en produción, saíron
máis de 30 animais calificados EX, catro
vacas GMD e tres touros GM.
O sistema aAa xorde, pois, da mente
dun gran criador da raza, que buscaba
con ansia un método para obter unha rápida
mellora dos seus animais xeración
tras xeración. Despois de aplicar o sistema
Triple A no seu propio establo, Weeks
deixa o seu traballo como calificador e
desenvolve un servizo de asesoramento
en ganderías particulares, que se van incrementando
en número paulatinamente.
Máis tarde, e por presión dos propios
criadores, son os centros de inseminación
os que requiren a análise aAa para
os seus touros. Hoxe en día son decenas
de países os que teñen miles de animais
analizados coa Triple A.
O sistema baséase na estreita relación
existente entre as distintas partes
do corpo do animal, o que determina a
súa funcionalidade: un defecto (ou falta
de calidade) nunha parte do corpo
do animal pode implicar un problema
noutra parte ou función do mesmo.
Hai seis cualidades externas básicas,
representadas polos códigos numéricos
1, 2, 3, 4, 5 e 6, co seguinte significado:
1- dAiRY: É a habilidade ou capacidade
dun animal, que posúe un tamaño suficiente,
para producir moito leite dun xeito
eficaz.
2- TALL: Animais de crecemento rápido,
altos, con ubres recollidos, alonxados
do chan, que permitan un muxido
fácil e rápido.
3- OPeN: Formas abertas, animais con
lombos fortes, costelas abertas e grupas
anchas. Teñen máis espazo para o
ubre, desprázanse mellor e son máis
lonxevos.
4- STRONG: Animais que maduran coa
idade e alcanzan un bo tamaño de adultos.
Ubres e patas sans, bo funcionamento
do aparato reprodutor, o respiratorio,
etc.
Unificación de criterios de calificadores de
EE.UU e Canadá. Coa cabezada, Bill Weeks
(Michigan, EE.UU, 1947)
5- SMOOTH: Animais con formas anchas
e amplitude en xeral, teñen menos
problemas. Morro ancho, patas dianteiras
ben separadas e aplomadas, lombo
ancho, flancos profundos, insercións de
ubre anchas, etc.
6- STYLe: Animais finos, elegantes e
con moi boa aparencia xeral. Teñen máis
valor en subastas e concursos.
Estas seis cualidades teñen a mesma
importancia e son esenciais para a funcionalidade
dunha vaca leiteira. O código
aAa dun touro indica cales destas cualidades
transmite con máis intensidade
e o dunha vaca, cales delas precisa con
máis prioridade.
Así, un touro coma Xacobeo ten un código
aAa 426153, o que quere dicir que as
súas fillas son vacas con excelente madurez,
gran calidade de patas, ubres moi
recollidos, saudables e de fácil muxido,
de grande estatura e con moito estilo. O
seu acoplamento ideal sería, pois, sobre
vacas de pouca estatura e formas redondeadas,
que precisen mellorar patas,
ubres e carácter leiteiro.
Foi o propio Bill Weeks, hai xa máis de
30 anos, o que lles recomendaba aos
gandeiros o emprego de sementais que
combinaran os números 4, 2 e 6 nos primeiros
lugares do seu código aAa, pois
ademais de ser os máis escasos, eran
os que lles proporcionarían fillas máis
lonxevas e con menos problemas, as
máis axeitadas para soportar altas producións
de leite durante moito tempo.

12 PROBAS
OS TOUROS DE FONTAO
CONSOLÍDANSE NAS PROBAS DE
VERÁN DE CONAFE E INTERBULL
XENÉTICA FONTAO OUTUBRO 2009
O pasado mes de xullo publicábanse as probas españolas de sementais e pouco
despois tiñamos as de distintos países europeos e americanos, así como as probas
Interbull. Como vén sendo habitual, os touros de Xenética Fontao posiciónanse ben,
non só no ránking nacional senón tamén nos internacionais. Mención especial para
Mario Xacobeo, que ademais de revalidar o seu liderato en España aparece nun
honroso posto 40º no Top 100 TPI USA Internacional, o que respalda aínda máis o
seu xa recoñecido prestixio a nivel mundial.
0316 Dancer
Tendo en conta que Xenética Fontao
pon en testaxe practicamente
a metade dos touros en proba
de todo o territorio nacional, non é de
estrañar que estes, unha vez probados,
acaparen a metade dos mellores postos
dos distintos ránkings. Así, dos 50 mellores
touros españois por ICO, 21 son de
Xenética Fontao. Dos 15 mellores touros
nacionais para produción de leite, 10 son
de Fontao, e no listado dos mellores 15
touros para quilos de proteína aparecen
8 co selo de Fontao.
Mellores cifras aínda nos datos de morfoloxía,
onde non só 9 touros de Xenética
Fontao se sitúan entre os 15 primeiros
touros españois por tipo, senón que para
rasgos tan importantes coma os ubres,
os catro mellores touros españois son
Dancer, Divino, Xacobeo e Sacho, auténticos
líderes da raza para este carácter.
Dancer é incluso o absoluto número 1 en
ubres de todo o catálogo de sementais
Dos 15 mellores touros nacionais
para producción de leite, 10 son de
Xenética Fontao
probados en España (touros nacionais
máis touros estranxeiros), no que dos 15
primeiros postos, cinco están ocupados
por touros de Xenética Fontao.
Respecto ás probas internacionais e Interbull,
estas reflicten que os nosos bos
touros tamén o son noutros países, ben
con probas convertidas (Interbull), ben
con probas reais, cando os nosos sementais
teñen fillas neses lugares.
É o caso de Dancer, que con 65 fillas
na súa proba holandesa é número 1 en
ubres nese país e número 5 en tipo. Estas
65 fillas de Holanda, xunto coas máis
de 300 que ten en España, axúdano con
forza na súa proba Interbull. Dancer
aparece posicionado entre os mellores
touros para ubres e tamén para tipo, por
exemplo, no Reino Unido, onde, xunto con
Xacobeo, está a ser intensamente usado
polos gandeiros. Así, nun futuro, Dancer
non só terá proba oficial en países coma
España, Holanda e o Reino Unido (onde
xa ten máis dun cento de fillas rexistradas),
senón tamén en Canadá, a onde xa
se exportaron milleiros de doses. Por
Dancer amosaron interese países tan
lonxanos coma Nova Celandia, e é que é
un líder da raza en ubres a nivel internacional.
E qué dicir do líder español, Mario Xacobeo,
reforzado no seu liderato despois

XENÉTICA FONTAO OUTUBRO 2009 PROBAS 13
Cabanas Pericas Ross Marey Xacobeo Fiorena
destas probas de verán, nas que se con-
solida como número 1 por ICO e núme-
ro 2 en tipo en España. En Holanda, a
súa proba Interbull sitúao á cabeza dos
ránkings de tipo (número 3) e de ubres
(número 1), á par de sementais da sona
de Goldwyn, Shottle ou Durham. O mesmo
ocorre no Reino Unido, onde lidera
de xeito absoluto a lista dos mellores
touros para tipo (número 1) e sitúase no
número 4 para ubres.
Sen embargo, a meirande fazaña de Xacobeo
quizais teña sido aparecer nun dos
ránkings máis esixentes do mundo, o Top
100 TPI USA Internacional, confirmándose
como un dos mellores fillos que tivo
Bw Marshall.
O prestixio de Xacobeo está fóra de
toda dúbida, pois é xa un recoñecido pai
de sementais a nivel internacional. O
seu seme é obxecto dunha gran demanda
e exportouse xa a máis dunha ducia
de países, mesmo ultimamente a países
escandinavos coma Suecia e Finlandia,
que valoran enormemente, e desde hai
moitos anos, os denominados rasgos de
saúde, que tanta notoriedade están a cobrar
en todo o mundo (facilidade de parto,
lonxevidade, células somáticas, etc.),
para os que Xacobeo é tamén un semental
destacado.
Os catro mellores touros españois
para ubres son Dancer, Divino,
Xacobeo e Sacho
O seme de Mario Xacobeo
exportouse a máis dunha ducia
de países, onde é apreciado como
mellorante dos rasgos de saúde
Algúns comentarios sobre as probas
doutros touros que figuran entre os mellores
de Xenética Fontao:
cid. Rotunda confirmación dunha gran
proba para quilos de leite e proteína e,
sobre todo, para tipo, máxime tendo en
conta que dobra o número de fillas na
súa proba de produción e que incorpora
120 novas fillas calificadas na súa proba
de tipo. Cid sitúase no número 7 por ICO
e o número 3 por tipo dos touros españois.
Cantorna Moes 1471
eLeGANT. Grande estabilidade na súa
proba, con case 200 fillas de primeira
colleita. As súas fillas son vacas rendibles
con alta lonxevidade e moi correcta
morfoloxía. Ocupa o posto número 14
por ICO e é un dos mellores touros para
patas e pés. Prometedor segundo grupo
de fillas.
MOeS. Engade 50 fillas na súa proba
de conformación e 20 na de produción.
As súas fillas son vacas de altísimas
producións con moi boa morfoloxía. É o
terceiro mellor touro español para leite
e o número 5 por ICO.
ROSS. A súa proba alcanza un 96% de
fiabilidade despois de incorporar 245

14 PROBAS
Matias Lucus 128 2076
novas fillas en tipo, que mellora consi-
derablemente, e 154 en produción, que
practicamente permanece estable. As
súas fillas son vacas de moi boas patas
e ubres. Baixísimos recontos de células
somáticas.
LUcUS. Proba estable con moita fiabilidade.
Lixeiros axustes á baixa nalgún
rasgo (100 quilos en leite ou 0,5 puntos
en ubre), que non deberían estrañar se
pensamos que engade case 260 fillas na
súa proba de tipo e 150 en produción.
Touros coa máxima fiabilidade (99%),
como Six ou Landoi, con miles de fillas
valoradas, teñen probas de grande estabilidade,
e mesmo melloran lixeiramente.
SiX. Engade máis de 600 fillas e aínda
ocupa un respectable posto 29º entre os
mellores touros nacionais por ICO, con
case 12 anos de idade e despois de 14
valoracións consecutivas a partir da súa
primera proba, publicada en xaneiro do
2003.
Outros touros coma Tenorio, Bisbal,
Sisco, Mercurio ou Lupino non sofren
variacións nas súas probas, á espera
de incorporar xa o seu segundo grupo
de fillas, especialmente prometedor no
caso dalgúns, coma Chamoso ou Botafogo.
Sobre os touros de primeira valoración
oficial podemos destacar:
Cando Cid Rosana
STiO. Un pedigrí cunha impronta de
alta morfoloxía (Stormatic x James), que
procede dunha familia canadense en
plena emerxencia pero xa ben recoñecida.
A súa nai, Dohbell James Ciss MB-
87 5*, pariu en maio pasado por última
vez, e con dez anos cumpridos atópase
en plena forma. Ciss ten 9 fillas (89% BB
ou mellor) e tres fillos en centros de inseminación
en Canadá. As fillas de Stio
recordan en gran medida as femias da
familia. Son vacas con potentes estruturas,
moi angulosas e con fantásticos
ubres e patas.
VALeRÓN. Este fillo de Champion e de
Bos Igniter Valiosa (Familia Gipsy Grand),
transmite boas producións e moi bo tipo,
con tremendas estruturas, moito carácter
leiteiro e ubres moi correctos. Xa na
súa primeira valoración sitúase entre os
50 mellores touros por ICO.
SAcHO. Un fillo de Titanic e de Bos Igniter
Sacha, que cun tipo en xeral moi
destacado perfílase como un líder para
ubres, ademais de dar fillas de boa capacidade,
moi finas e angulosas.
JAViTO. Este touro (Stormatic x Bos Igniter
Glinda) mellora en gran medida a
súa proba preliminar. As súas fillas son
moi boas produtoras de leite e teñen tremendas
estruturas, son moi altas, con
anchos peitos, moi profundas de costela
e con grupas amplas e boa colocación de
isquions. As patas son de gran calidade
e teñen moi boa mobilidade.
XENÉTICA FONTAO OUTUBRO 2009
PAZOS. Un fillo de Champion e de Bos
Wade Quintana, cunha proba moi equilibrada
en produción e con bo tipo. As
súas fillas son vacas de estatura media
pero con boas estruturas. As patas e os
ubres son moi correctos, é dicir, teñen o
tipo funcional de vacas que se busca en
moitos establos de hoxe en día.
VidUeiRO. Un pedigrí orixinal (Talent x
Bos Stoheham Raquel). Transmite boas
producións, correcta morfoloxía en xeral
e bos ubres (a súa nai é filla de Bos Wade
Quintana), ademais do factor vermello,
que herda do seu pai.
FiSHeR. É un fillo de Finley e da vaca
americana K&C View Storm, unha vaca
dunha gran morfoloxía, que tamén parece
transmitir o seu fillo, sobre todo en
canto a ubres se refire.
ROBiNLUcK. Este touro de singular
xenealoxía (Goodluck x Regancrest-Ur
Robin) é un neto de Regan-Joy Durham
Regenia, recoñecida nai da raza e con
moitos descendentes destacados. Robinluck
transmite moi bo tipo, as súas
fillas son vacas moi altas con boas estruturas
e moi angulosas, as patas son
correctas e os ubres ben inseridos e moi
recollidos.
GRANiT. Un pedigrí totalmente diferente
(Air Magna x Lukas), libre de consanguinidade.
As súas fillas son vacas de
producións medias, con moi altas calidades
e un tipo moi correcto.

SILLEDA 2009
CAMPIONATO DE VACA XOVEN LACTACIÓN
PERRELOS AMADA BOTAFOGO MB-85 VACA XOVEN SUBCAMPIONA DE GALICIA (FEFRIGA 2009)
TATO PANTeRA BOTAFOGO MB-85 FINALISTA VACA XOVEN LACTACIÓN ATA 30 MESES (FEFRIGA 2009)